سید عباس قائم مقامی: توحید یک اکسیر عظیم و عجیبی است
سید عباس قائم مقامی در ششمین شب از سلسله نشستهای خانه اندیشمندان علوم انسانی به مناسبت ایام شهادت سیدالشهدا (علیه السلام) به ایراد سخنرانی پرداخت.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، سید عباس قائم مقامی در ویژه برنامه ماه محرم در خانه اندیشمندان علوم انسانی گفت: اگر بخواهیم بررگترین چالش در دوران دین و دینداری را در یک تک گذاره بیان کنیم مسئله تقابل و رویارویی جزمیت و نسبیت است. تلقی این است که دین و دین داری مبتنی بر جزمیت است. ما در دوره جدید با یک روند و فرآیند نسبیت گرایی مواجه هستیم. این چالش میان دین و دوران جدید و در دوران مدرن به صورت فزاینده ای تعمیق بخشیده شده است. آیا این چالش حقیقی است و آیا ذات ایمان دینی با جزمیت آمیخته است و اگر چنین باشد باید برای رویارویی، تقابل و عقب نشینی رفته رفته باید آن را پذیرفت.
وی افزود: دیوید هیوم می گوید شرک بر توحید مقدم است. در ذات چرک چندگانگی و تکثر است اما توحید بدنبال یگانگی است و یگانگی بدنبال یکسان سازی است. چندگانگی در ذات طبیعت و هستی امر غیرقابل انکار است اگر ایمان را به معنای همسان و هم معنای جزمیت بدانید و جزمیت را غیرقابل باور دینی بدانید من با دیوید هیوم هم فکر هستم.
این روحانی در ادامه افزود: امر درونی، شخصی و غیرقابل دسترس است. امر درونی در ذات خود دگرستیز است. ایمان به خودی خود امری درونی است.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت ایمان بیان کرد: شما نمی توانید یک مکانیزم تعریف شده برای تکرار ایمان در فرد دیگری ارائه بدهید حتی الهیات مسیح هم به این چیزها ملتزم است. می گویند ایمان یک اتفاق و فیض و روزی الهی و از جانب خداوند است. شما نمی توانید برای ایمان نسخه بنویسید تا قانون مند و قاعده مند شود.
عباس قائم مقامی افزود: فرقه هم مبتنی بر امر ایمانی و درونی و فاقد منطق بیرونی است و قابلیت انتقال ندارد. با همه این اوصاف و اظهارات دیوید هیوم، ما ناگزیریم مقابل امر ایمانی همدلی ایجاد کنیم مگر اینکه انکار کور داشته باشیم.
وی افزود: در دوره مسیح باهم در دوران مدرن به تفاهم رسیدند و گفتند مسیحیت فرقه مذهبی است با همه ویژگی های یک فرقه و از دل آن چیزهای زیادی بیرون آمد.
این روحانی افزود: امر درونی قابلیت اقناع پذیری ندارد و اینکه بگوییم من می خواهم شما را به تسلیم وادار کنم، از درون ماهیت ستیزه جویی ایجاد می کند. اگر این مهم با قدرت معطوف شود از امور وحشتناک در می آید.
وی تاکید کرد: در همه ارجاعاتی که به امر ایمانی می شود همیشه دیگران هستند که دچار اشتباه می شوند اما فرد مومن و صاحب امر ایمانی دچار اشتباه نمی شود زیرا از خودش خبر دارد.
وی با اشاره به اتفاقی که در حادثه عاشورا رخ داد و اهمیت وجدان، گفت: راوی می گوید در مسجد نشسته بودم. یک آقایی وارد شد و بغل من نشست. نمازش را خواند و بعد بلند گفت خدایا من را می شناسی من شریف زاده هستم و انتظار بهترین عنایات را از تو دارم. بهترین جای بهشت را می خواهم، راوی سر برمی گرداند می بیند که او شمربن ذی الجوشن است. راوی به او می گوید تو حکم خدا را زیر پا گذاشتی و الان می خواهی به بهشت بروی. اولین چیزی که در اینجا به ذهن می رسد وجدان است.
وی افزود: همه هنر اهل بیت در همین است که در برابر رویارویی با امر ایمانی ایستادند. ما در مجلس اهل بیت با یک تعریف از ایمان مواجه هستیم. این امر ایمانی مطلق نیست و قیدی دارد. امر ایمانی به خودی خود پذیرفتنی نیست. هیچ کس نمی تواند از دیگری انتظار پذیرش تسلیم داشته باشد این شرک است.
این روحانی در ادامه بیان کرد: حضرت ابی عبدالله و اهل بیت ایشان، یک ورژن از امر ایمانی به نام امر ایمانی توحیدی را مطرح کردند. بنابراین در اینجا همه خصوصیات امر ایمانی مطلق حذف می شود. تنها عنصری که می تواند امر ایمانی را مهار کند و از مهارت های ایمان بهره مند شود، توحید است.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت توحید اظهار کرد: توحید یک اکسیر عظیم و عجیبی است. اگر شما همه آموزه های اهل بیت را زیر و رو کنید هدف اصلی اهل بیت، آموزش توحید است.
عباس قائم مقامی بیان کرد: در امر ایمانی شما به دنبال استنباط یگانگی خدا هستید اما در توحید به دنبال یگانگی خدا نیستید. چه کسی گفته توحید یعنی رسیدن به یگانگی خدا. توحید فعل انسان است و ما باید به توحید برسیم.
وی در ادامه با طرح یک سوال گفت: چه تفاوتی بین امر ایمانی توحیدی و غیر توحیدی وجود دارد؟ راز اصلی این است که در امر ایمانی توحیدی از راه اثبات می خواهید به خدا برسید آن یکی می خواهید از راه ابطال به خدا برسید.
وی تاکید کرد: حقیقت مطلق چون رها است شما نمی توانید آن را ثابت کنید.
وی در پایان گفت: ما در اینجا دوتا رویارویی داشتیم. در امر ایمانی با وصف توحیدی، قابل گفتگو وجود دارد و می توانید گفتگو کنید. اما امر توحیدی، همه خصوصیات امر ایمانی را ندارد و وجهه بیرونی دارد. مشخصا توحید یعنی کشف یکانگی و سازگاری و هم پوشانی. این توحید قابلیت نقد دارد.