نشست "مهاجرپذیری در ایران: مسائل ایرانیان و مسئله افغان‌ها" برگزار شد
نشست "مهاجرپذیری در ایران: مسائل ایرانیان و مسئله افغان‌ها" روز دوشنبه ۱ آبان در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "مهاجرپذیری در ایران: مسائل ایرانیان و مسئله افغان‌ها" به همت انجمن علوم سیاسی ایران و با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۱ آبان ۱۴۰۲ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. مدیریت این نشست برعهده احمد بستانی بود.
قدیر نصری: در مورد مسئله مهاجرین افغان، سه سناریوی خوب، بد و زشت وجود دارد
قدیر نصری از اساتید دانشگاه، اظهار داشت: سه سناریوی خوب، بد و زشت در مورد مسئله مهاجرین افغان وجود دارد. در مورد سناریوی خوب، حال که رشد جمعیت در ایران ۱.۲ درصد است و در شهرهای بزرگ مثل تهران به زیر یک درصد رسیده است، می توان از نیرو و انرژی فعال افغان ها دعوت به همکاری کرد که در شهرهایی مثل تهران، نیروی کار باشند.
وی افزود: در مورد سناریوی بد که همین وضعیت فعلی است، مورد اول به اطلاعات نیم بند در مورد کم و کیف حضور افغان ها در ایران مربوط می شود. مورد دوم، توزیع نامتوازن افغان ها در شهرهای ایران است به طوری که تراکم جمعیت افغان ها در شهرهای بزرگ می تواند مخاطره آمیز باشد. مورد بعدی آن است که یک تصلب فرهنگی در بین مهاجرین افغان وجود دارد. مورد دیگر اینکه ایران، انتخاب اول و آخر مهاجرین افغان نیست و معمولا نقطه پرشی به ترکیه و اروپا است و مورد آخر، به نامشخص بودن متولی مدیریت و رصد امور افغان ها بر می گردد.
نصری ادامه داد: در مورد سناریوی زشت، ما با هسته های پنهان ضد ایرانی مواجه می شویم. مورد بعدی، کارپذیری، توصیه پذیری و یا گاهی مزدوری مهاجرین افغان است که بعضی اوقات اتفاق می افتد.
او در پایان گفت: سناریوی خوب دور از دسترس است. ما الان در سناریوی بد هستیم اما داریم به سمت سناریوی زشت متمایل می شویم.
مجتبی نوروزی: به تقسیم بندی مهاجرین از زاویه های مختلف توجه داشته باشیم
مجتبی نوروزی کارشناس مسائل افغانستان، بیان داشت: در مورد آمار مهاجرین افغان آمار درستی وجود ندارد اما در بسیاری از آمارها مبالغه می شودو آنها درست نیستند ولی بهتر است که به آمار وزارت کشور توجه داشته باشیم.
وی افزود: باید پرسید که در وقوع سناریوی بد، مسئولیت متوجه کیست؟ بخش عمده ای از اتفاقات بد، در فقدان برنامه ریزی دقیق و در فقدان نبود نگاه حاکمیتی دقیق در مواجهه با مسئله مهاجرین قرار دارد. حاکمیت هیچ وقت به یک برنامه و استراتژی دقیق برای مهاجرین نرسیده است. ما ضعف در برنامه ریزی و اقدامات مناسب داریم. ما توان جذب سرمایه اقتصادی افغان ها را نداشته ایم. نیازمند یک بازنگری از پدیده مهاجرین افغان هستیم.
نوروزی اضافه کرد: ایران برای همه مهاجرین افغان، یک کشور گذری نیست و بعضی از آنها با وجود همه مشکلات، می خواهند که در ایران بمانند. در بحث تصلب فرهنگی، باید پرسید که ما چقدر برای جامعه پذیری کار کرده ایم؟ وقتی برنامه ای برای جامعه پذیری نداشته ایم، نباید انتظار داشته باشیم که افغان ها در جامعه ما حل شوند.
او در پایان گفت: باید به تقسیم بندی مهاجرین از زاویه های مختلف توجه داشته باشیم تا برنامه ریزی و راه حل های درستی برای این مسئله داشته باشیم.
محمدتقی جهانبخش: باید به ریشه های برون مرزی مهاجرت هم توجه داشته باشیم
محمدتقی جهانبخش پژوهشگر پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، اظهار داشت: در این چند دهه اخیر، چند موج مهاجرتی برای ما به وجود آمده است. به صورت تاریخی، گریزگاه مردم افغانستان، ایران بوده است. در موج های قبلی، معمولا بعد از فروکش کردن تحولات، جریان معکوس مهاجرت رخ می داد اما در این موج فعلی، فعلا این اتفاق نیفتاده است.
وی افزود: در بحث مهاجرین، ما با از جا در رفتگی یا رها شدگی مسئله مواجهیم که این پیامدهایی خواهد داشت. در حوزه اقتصاد ما شاهد حضور گسترده مهاجرین افغان هستیم و در حوزه کار غیرماهرانه فعالیت می کنند و این کار تا حدی موتور محرک است اما از حدی به بعد ممکن است مخاطراتی برای اقتصاد داشته باشد. در حوزه آموزش، فراهم کردن شرایط برای ۷۰۰ هزار نفر دانش آموز افغان، کار دشواری است. در مورد مسئله بهداشتی، جابجایی جمعیت ممکن است بیماری هایی را با خود منتقل کند و در حوزه امنیتی، سیاسی و اجتماعی هم نگرانی هایی تولید شده است.
جهانبخش ادامه داد: در مورد این که چه کار باید بکنیم مواردی را مطرح می کنم. ابتدا اجازه ندهیم که این مسئله، به یک مسئله امنیتی تبدیل شود. مورد بعدی، باید تکلیف خود را با اتباع افغانستانی مشخص کنیم. مورد دیگر، باید به ریشه های برون مرزی مهاجرت توجه داشته باشیم و ایده دولت فراگیر به بازگشت مهاجرین کمک می کند. مورد بعدی اینکه مسئله اتباع افغانستان باید به یک مسئله بین المللی تبدیل شود. مورد پایانی، مسئله رسانه ای و روانی مهاجرین افغانی نیز، باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد.
وی در پایان گفت: احساسات ایرانشهری نباید در ما قضاوت نادرست ایجاد بکند به طوری که گمان بریم بسیاری از مشکلات، تقصیر اتباع افغانستانی است.
محمدرضا مرادی طادی: مهاجرت یک بحث جهانی است و فقط مربوط به ما نیست
محمدرضا مرادی طادی از دانش آموختگان اندیشه سیاسی، ابراز داشت: در بحث مهاجرین، ادبیات تحقیق در این زمینه چندان فقیر نیست. در سال های گذشته، کتابی تحت عنوان «در خانه برادر» منتشر شد.
او افزود: سیاستگذاری نمی تواند به بعضی مسائل جواب دهد و باید به سیاست برگردیم. مهاجرت یک بحث جهانی است و فقط مربوط به ما نیست. کشور ما از یک جهت، مهاجر فرست و از جهتی دیگر، مهاجرپذیر است. ما مهاجرانی می فرستیم که معمولا متخصص هستند اما معمولا مهاجرانی که می آیند نیروی یدی هستند. تعریف مهاجرت از من، ورود مسالمت آمیز دیگری به خانه من است. ما با دو الگوی میهن دوستی و میهن پرستی مواجه هستیم. ما باید از زاویه میهن دوستی با مهاجرین برخورد داشته باشیم نه از زاویه ناسیونالیستی. ما باید به دنبال راه حل باشیم، راه حلی که بتواند جهان را تغییر بدهد.
رضا نجف زاده: باید از امنیتی شدن مطالعات مهاجرت در ایران پرهیز شود
رضا نجف زاده از اساتید دانشگاه، ابراز داشت: در ایران با مسئله میهن دوستی مواجه هستیم. در این سال ها، ضربات سختی بر ایده میهن دوستی وارد شده است. نباید در دام ناسیونالیست های بسیار خطرناک افتاد. ما هنوز مطالعه جامعه شناختی دقیقی درباره جمعیت مهاجران انجام نداده ایم. ما مطالعه علمی در زمینه مهاجرت نداریم.
وی افزود: ایرانیان به شدت خودشان از نابرابری های فضایی رنج می برند و پذیرش مهاجران هم به نوعی یک مازاد نابرابری فضایی ایجاد می کند و همه رنج ها متوجه ساکنین تاریخی کشور و مهاجرین می شود. نوعی زیست مدنی ارضا نشده در افغانستان به وجود آمده است که به مرزهای ایران منتقل شده است و در همین بستر شاهد پیشروی آرام افغان ها در ایران هستیم.
او در پایان گفت: باید از امنیتی شدن مطالعات مهاجرت در ایران، پرهیز شود.