گردهمایی بزرگ خانواده علوم اجتماعی با محوریت گفت و گوی بین نسلی برگزار شد
گردهمایی بزرگ خانواده علوم اجتماعی با محوریت گفت و گوی بین نسلی روز دوشنبه 13 آذر در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، گردهمایی بزرگ خانواده علوم اجتماعی با محوریت گفت و گوی بین نسلی به همت انجمن جامعه شناسی ایران و گروه علوم اجتماعی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۲ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. در ادامه خلاصه ای از گزارش این مراسم می آید.
در ابتدا محمد میرزایی از اساتید جمعیت شناسی، طی سخنانی ابراز داشت: انجمن علوم اجتماعی با محوریت غلامحسین صدیقی تاسیس شد. در دهه ۷۰ این انجمن تفکیک شد و در اواخر این دهه بود که انجمن جمعیت شناسی تشکیل شد که بنده عضو هیئت موسس آن بودم. این انجمن ها از ابتدا تا به حال، سعی در انتشار مجلات علمی و پژوهشی و کمک به حفظ روح علمی داشته اند.
در ادامه، سعید معیدفر رئیس انجمن جامعه شناسی ایران، اظهار داشت: ۱۲ آذر سالروز تولد غلامحسین صدیقی که به نام روز علوم اجتماعی ثبت شده است را گرامی می داریم. صدیقی نهالی را کاشت و شاگردان او با تاسیس دانشکده علوم اجتماعی، این نهال را تنومند کردند. زحماتی که اساتید و پیشکسوتان کشیده اند، باعث شده است که امروز در اینجا بایستیم. در این گردهمایی تلاش داریم که یک نوع مفاهمه و تعاملی میان اصحاب علوم اجتماعی ایجاد شود.
پنل اول
پنل اول این مراسم به مدیریت سمیه توحیدلو برگزار شد.
سخنران اول این پنل، مصطفی ازکیا بود که اظهار داشت: از ۵۵ سال پیش تا به امروز، علوم اجتماعی در ایران تحولات عدیده ای پشت سر گذاشته است که ناشی از تغییرات در دهه ۷۰ میلادی و بعدها هم جنگ و مسائل بعدی بوده است. ما شاهد یک سری چالش برای علوم اجتماعی در سطح درونی، میانی و ملی هستیم. ما در علوم اجتماعی، تاریخ را نادیده می گیریم. والرشتاین معتقد است که علوم اجتماعی تاریخی می تواند به کار گرفته شود. از سوی دیگر متولیان علوم اجتماعی هم، خود یک چالش عمده هستند و مشکلاتی مانند فردگرا بودن دارند.
سخنران دوم پنل، شیوا علی نقیان ابراز داشت: نسل به عوامل اجتماعی و تاریخی اشاره می کند. سوال مهمی که وجود دارد این است که گروه های مختلف در علوم اجتماعی ایران، تا چه اندازه توانسته اند از موضع برابر با هم صحبت کنند؟ در گفتگوی بین نسلی، افراد باید از یک موضع برابر صحبت کنند. ما با بحران هایی مانند مهاجرت روبرو هستیم. یکی از راه های حل مشکلات، حرکت کردن به سمت علوم اجتماعی غیر رسمی است.
حسین ابوالحسن تنهایی، سخنران سوم پنل با اشاره به مشکلاتی که در حوزه آموزشی مسائل جامعه شناختی وجود دارد، بیان داشت: در این چهار دهه ای که تدریس کرده ام، همیشه با نوعی قضاوت های کلیشه ای مواجه بوده ام، ما مشکل پیدا می کردیم که دانشجویان را برای فهم اصل ماجرا آماده کنیم. اگر نظریه و روش دچار اشکال شود، از جامعه شناسی چیزی باقی نمی ماند.
سخنران چهارم این پنل، عباس کاظمی بود که با اشاره به دام های جامعه شناسان دانشگاهی، اظهار داشت: وظیفه اصلی جامعه شناسی در ایران، داستان پردازی های معقول مستمر باز اندیشانه درباره جامعه است. اگر ما جامعه شناسان این داستان پردازی را انجام ندهیم، کلاشان و روانشناسان زرد این کار را انجام می دهند. البته در حوادث سال های اخیر، اصحاب علوم اجتماعی خوب داستان پردازی کرده اند اما به داستان پردازی بیشتری احتیاج داریم. ما اصحاب علوم اجتماعی در دانشگاه در نقش استاد حرفه ای دانشگاه منگنه شده ایم. پس دام اول، استاد بودن است. دام دوم، نخبگی است یعنی اینکه ما فکر می کنیم نخبه و روشنفکریم و باید با زبان پیچیده ای صحبت کنیم. دام سوم، خود جامعه است و دام چهارم، قبیله گرایی و باندبازی است.
هادی خانیکی سخنران آخر این پنل بود که به مسئله گریزی علوم اجتماعی اشاره داشت و افزود: اگر بپرسیم که مسئله علوم اجتماعی چیست؟ من خواهم گفت که مسئله گریزی مسئله علوم اجتماعی است. برای مسئله گریزی، عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی وجود دارد. جامعه ایران، یک جامعه در حال گذار و دستخوش تغییرات پر شتاب و سرشار از مسئله اجتماعی است.
در ادامه برنامه، حسین صدیقی فرزند غلامحسین صدیقی، طی سخنانی اظهار داشت: باید از ناصر تکمیل همایون یاد کنم که او بود پیشنهاد داد سالروز تولد غلامحسین صدیقی به عنوان روز علوم اجتماعی نام گذاری شود. مرحوم غلامحسین صدیقی همیشه مدافع نسل جوان بود. امروز مسئله جوانان مهم ترین و مهیب ترین مسئله پیش روی دانشمندان و دولتمردان است. مرحوم صدیقی آرزوی همبستگی علوم اجتماعی را داشت.
پنل دوم
پنل دوم این مراسم با مدیریت ابوالفضل مرشدی برگزار شد.
سخنران اول این پنل، شهلا کاظمی پور بود که با اشاره به کارکردهای علوم اجتماعی در تاثیرگذاری بر حیات اجتماعی، بیان داشت: سه کارکرد شکل دهی به آگاهی های اجتماعی، پیش بینی و تدوین دستور کنش عقلانی از کارکردهای علوم اجتماعی است. امروزه یکی از مشکلات، اولویت نداشتن جامعه شناسی و علوم اجتماعی در جامعه است. در جامعه ما، دولتمردان کمتر به نیازهای اجتماعی می پردازند.
آرمان ذاکری، سخنران دوم این پنل ابراز داشت: همه ما وظیفه داریم از تمامیت علوم اجتماعی ایران دفاع کنیم. این سوال مطرح می شود که چرا علوم اجتماعی در دفاع کردن از خودش ضعیف است؟ در این جا بحث نظام منافع پیش می آید. بخش بزرگی از جامعه علوم اجتماعی، خودش درگیر نظام منافع است. علوم اجتماعی ایران در چند دهه گذشته به شدت دچار فرهنگ گرایی شده است. در این مدت، پارادیم سنت-مدرنیته بر علوم اجتماعی ایران حاکم شده است.
سخنران سوم این پنل، علی محمد حاضری بود که بیان داشت: در دهه اول تولد جامعه شناسی در ایران، جامعه شناسان ما بیشتر جامعه شناس درون دانشگاه بودند و به بیرون دانشگاه کمتر توجه می شد. اما الان نسل سوم جامعه شناسی که اساتید جوان تر فریادگر هستند و سرنوشت آنها تابعی از موضع گیری سایر اصحاب علوم اجتماعی است.
سارا شریعتی، سخنران چهارم پنل، اظهار داشت: در دهه ۵۰ توسعه اقتصادی با رشد سیاسی و اجتماعی همراه نبود و علی رغم این که پژوهشگران هشدار دادند، اما صدای آنها شنیده نشد و در نهایت نارضایتی ها منجر به انقلاب شد. کسی که این نوع صداها را نمی شنود، صاحبان قدرت هستند. منظور از صاحبان قدرت، قدرت سیاسی نیست، بلکه منظور، نظام منافع است.
سخنران آخر این پنل، نعمت الله فاضلی بود که ابراز داشت: من نسل پسا انقلاب هستم. در اوایل انقلاب روایت گفتمان رسمی این بود که علوم اجتماعی ها ناسازگار، سکولار و غربی هستند. علاوه بر این، از نظر گفتمان رسمی، علوم اجتماعی باید جنبه ایجابی هم پیدا می کرد و ایدئولوژیک می شد. گفتمان رسمی نمی خواست که واقعیت های جامعه را بپذیرد و در نتیجه تناقضاتی بین گفتمان رسمی و واقعیت های اجتماعی به وجود آمد.