نشست "نقد و بررسی کتاب سرزمین وحی" برگزار شد
نشست "نقد و بررسی کتاب سرزمین وحی" روز سه شنبه ۱۷ بهمن در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "نقد و بررسی کتاب سرزمین وحی" به همت گروه زبان و ادبیات عربی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز سه شنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۲ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.
معصومه نعمتی قزوینی: در مورد سفرنامه های حج، کم کار شده است
معصومه نعمتی قزوینی نویسنده کتاب سرزمین وحی، اظهار داشت: این کتاب حاصل یک طرح پژوهشی درپژوهشگاه علوم انسانی است که حدود شش سال پیش کلید خورد و من به عنوان کار موظف این پروژه را انجام دادم. این کتاب به ادبیات سفرنامه ای پرداخته است که کمتر به این نوع ادبیات پرداخته شده است و سفرنامه های حج هم بسیار کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
وی افزود: این کار را به صورت تطبیقی بین سفرنامه های حج فارسی و عربی انجام دادم. سه سفرنامه عربی و سه سفرنامه فارسی را انتخاب کردم. در انتخاب ها، محدودیت هایی وجود داشت. سفرنامه های فارسی در دسترس به نسبت سفرنامه های عربی زیادتر بودند اما وزن چندانی نداشتند و سه مورد انتخاب شده با وجود همه کاستی ها در بین بقیه بهتر بودند. در انتخاب ها سعی داشتم که تعادل را رعایت کنم و هم چنین سعی داشتم عمیق تر وارد بحث شوم و نوع نگاه نویسندگان به مناسک حج و سرزمین وحی را به خوبی تبیین کنم. برهه زمانی انتخاب شده هم، هم برای ایران و هم برای عربستان، برهه مهمی به شمار می رود.
حجت رسولی: رویکرد تطبیقی بر ارزش این کتاب افزوده است
حجت رسولی از اساتید دانشگاه، اظهار داشت: از نویسنده کتاب تشکر می کنم که آستین همت را بالا زده و این کار ارزشمند را به وجود آورده اند. از دیر زمان سفر به سرزمین وحی رایج بوده است و نویسنده با انتخاب سفرنامه های سرزمین وحی، حسن انتخاب داشته است. رویکرد تطبیقی کتاب هم بر ارزش آن افزوده است.
وی افزود: در اصل این کار یک کار تصویرشناسی است و نشان می دهد که چگونه یک نفر از ملتی، ملت دیگر را به تصویر می کشد. سفرنامه نویسی به نوعی دیگران را در آیینه خود دیدن است. در کار تطبیقی، روش تحقیق و پیکره تحقیق مهم است. نویسنده در کتاب به روش تحقیق نپرداخته است و جا داشت که توضیحاتی در مورد روش تحقیق داده شود.
او ادامه داد: سفرنامه های ایرانی آورده شده در کتاب، شخصیت هایشان شهرتی به عنوان یک نویسنده ندارند اما شخصیت های عربی سفرنامه های عربی صاحب نظر و فکر هستند. من مقداری تفاوت زمانی بین سفرنامه های عربی و سفرنامه های فارسی احساس کردم. نویسنده در کتاب ابتدا با سفرنامه نویسان ایرانی شروع کرده و در چند محور نظرات آن ها را آورده است و بعد به سراغ عرب زبان ها رفته است و در نهایت به مقدار کمی مقایسه انجام داده اند. من احساسم این بود که این یک مقایسه واقعی نیست بلکه یک مقایسه مکانیکی است. انتظار این بود که یک مقایسه سبک شناسانه ای هم انجام می شد. در بحث منابع هم می شد از منابع معتبرتر استفاده کرد.
قدرت الله طاهری: در انتخاب پیکره تحقیق می شد بهتر از این کار کرد
قدرت الله طاهری از اساتید دانشگاه، بیان داشت: این جلسات میدانی از گفتگو را ایجاد می کند که ذی قیمت است. اسلام خیلی سریع به سایر نقاط خارج از شبه جزیره عربستان رسید و اقوام و نژادهای گوناگون را زیر چتر خود گرفت اما عربستان هیچ وقت به مرکز علمی تبدیل نشد و یک مرکز دینی باقی ماند.
وی افزود: این سفرنامه ها موضوع معینی دارند(در باب حج هستند) اما در مورد این کتاب، در انتخاب پیکره تحقیق می شد بهتر از این کار کرد و سفرنامه هایی را انتخاب کرد که قسمت پرداختن به حج نه در حاشیه بلکه در خود متن باشد. اگر حج را یک ابژه در نظر بگیریم، یک اشراف زاده، یک تاجر و یا یک سیاستمدار ابژه را همسان درک نمی کند. سطح سواد نویسندگان این سفرنامه ها با هم برابر نیست.
او ادامه داد: هر سه سفرنامه نویس ایرانی تحت تاثیر توسعه و عدم توسعه ایران هستند. ایدئولوژی به دیده ها رنگ می دهد. در مورد ساختار کتاب، تاریخ ایران و عربستان ارتباط معناداری با متن برقرار نمی کند. دوره قاجار مصادف است با آغاز عصر استعمار. تندباد استعمار تنها به سه کشور ایران، چین و ژاپن نرسید. قاجار انسان هایی داشت توانستند حداقل استقلال سیاسی را حفظ کنند. در مورد روش تحقیق کتاب، می توان گفت که از روش تحقیق شابلونی استفاده شده است.