به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "باستان شناسی مازندران" به همت گروه تاریخ و باستان شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی با مشارکت پایگاه غار اسپهبد خورشید، روز شنبه ۵ خرداد ۱۴۰۳ در سالن خیام خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. مجتبی باقرشاهی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

سامان سورتیجی از باستان شناسان، اظهار داشت: عنوان بحث من، کارکرد قلعه کنگلو بر اساس کاوش های باستان شناسی است. اگر ابتدا موقعیت جغرافیایی مازندران را معرفی کنم، باید گفت بر اساس گزارشات باستان شناسی تا دوره قاجار عبور و مرور در مازندران کار بسیار دشواری بوده است. اگر اواخر قرن نوزدهم را استارت باستان شناسی در مازندران بدانیم، چندین قلعه و محوطه مستندسازی شده است. البته همین الان هم مازندران یک استان کاملا ناشناخته از نظر باستان شناسی است. الان در حدود ۶۰ قلعه را در مازندران شناسایی کرده ایم که بعضی از آن ها در جاهای بسیار سخت هستند.

وی افزود: شهرستان سوادکوه به دلایل مختلف، از جمله همجواری با ری، ساخت و سازهای زیادی در آن شده است. سوادکوه تقریبا در جنوب ساری واقع شده است. این محدوده مأمن شاه نشینان مازندران بوده است. قلعه کنگلو هم جزء شهرستان سوادکوه و نزدیک به سمنان است. این قلعه به دره آریم اشراف دارد. گورنهاده ای که در این قلعه پیدا کردیم، به ما کمک کرد که تاریخ گذاری بهتری داشته باشیم. گور متعلق به زن جوانی بود و شش انگشتر بالای سر او قرار گرفته بود. سفال های پیدا شده در این قلعه، سفال های شاخص دوره ساسانی است.

در ادامه مهدی عابدینی عراقی از باستان شناسان ابراز داشت: در غار اسپهبد خورشید آثار اتاق و تاسیسات استقراری مشاهده می شود. طاق های مختص به دوره ساسانی که در زبان عامیانه به آن طاق سوراخ کلیدی گفته می شود، در این بنا یافت شد. متاسفانه از سال ۸۲ به بعد، میزان تخریب و هجوم حفارهای غیرمجاز بیشتر شده است. شاه نشین محل استقرار حاکم و اعوان و انصار بوده است.

وی افزود: ما در اسپهبد خورشید بیش از ۱۵۰۰ متر ساخت و ساز و معماری داریم. ما به هیچ وجه ورودی آبی برای اسپهبد خورشید پیدا نکردیم. با توجه به آب انبار موجود در اسپهبد خورشید، ساکنین مشکل آب نداشته اند. قبل از کاوش، شاهد آوارهای بسیاری در این منطقه بودیم و حجم عظیم آوار و سنگ های بزرگ، کار ما را سخت کرده بود. هر چه به کف نزدیک می شدیم، با انبوهی از سفال ها مواجه می شدیم. ۹۸ درصد سفال های ما، سفال های قطور بود که بیشتر برای ذخیره آذوقه استفاده می شده است. در این بنا، ساکنین قلعه یک فضای صنعتی ایجاد کرده بودند که بتوانند احتیاجات خود را برطرف کنند. آثار فلزی بسیاری در این بنا به دست آمده است ولی ما در آن جا حتی یک قبضه شمشیر یا خنجر پیدا نکردیم. هرچه به کف نزدیک می شدیم، چوب های زیادی پیدا می کردیم. نقوش سوزنی در یکی از طاقچه های این بنا دیده شد و نقشی از دوره ساسانی برای اولین بار در منطقه مازندران به دست آمد. در قسمت شمالی، یک طاق با نقش ببر مازندران را مشاهده کردیم.