نشست "تحلیل مستند بلیغ(درباره مشهورترین کلاهبردار تاریخ ایران)" برگزار شد
نشست "تحلیل مستند بلیغ(درباره مشهورترین کلاهبردار تاریخ ایران)" روز شنبه ۳۰ تیر در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "تحلیل مستند بلیغ(درباره مشهورترین کلاهبردار تاریخ ایران)" به همت گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن حقوق شناسی، موسسه حقوق و هنر و کانون وکلای دادگستری، روز شنبه ۳۰ تیر ۱۴۰۳ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. بزرگمهر بشیریه دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.
کورش جاهد منتقد فیلم، اظهار داشت: من خودم ابتدا فیلم مستند دوست نداشتم اما بعد از مدتی فهمیدم قسمت بزرگی از سینما را دارم از دست می دهم. اتفاقاتی که در گذشته اتفاق افتاده است است می تواند قابل تعمیم به زمان حال باشد. در این مستند، ما با یک ضد قهرمان مواجه هستیم که کارهایش را با نبوغ بالا انجام می دهد. سازندگان مستند زحمت کشیدند و سلیقه به خرج دادند و عمق زیباشناختی و نشانه شناختی به فیلم داده اند. روی جنبه های بصری فیلم بسیار کار شده است. این موارد ما را عاشق سینما و فیلم می کند.
وی افزود: ما دوست داریم روایت یک انسان دیگر را از طریق سینما مشاهده کنیم. آدم لذت می برد هنگامی که تصاویر متحرک را می بیند. کسی در فیلم وجود دارد که انگار وجدان درونی "بلیغ" است. تصاویری که در فیلم می بینیم، دارد فضای اجتماعی ایران بعد از قاجار را نشان می دهد. چقدر خوب است که سینما را بین رشته ای ببینیم. سینما فقط یک کالای تزئینی نیست.
در ادامه سید مهدی موسوی شهری تهیه کننده و سرمایه گذار فیلم، ابراز داشت: با کار خوب کارگردان این فیلم، من هم رو سفید شدم. مهدی بلیغ در ظاهر شاید یک دزد بوده است، اما یک دزد معمولی نبوده و دزدی بوده که رگه هایی از رابین هود داشته است. البته ما کار رابین هود را تایید نمی کنیم اما واقعیت داستان این است که بلیغ آدم تاثیرگذاری بوده است. او قسمتی از تاریخ این سرزمین بوده و آن چه مهم تر است، او حداقل در نظام حقوقی بسیار تاثیرگذار بوده است. او حتی در عرصه جهانی هم انسان تاثیرگذاری بوده است.
وی افزود: من در سال ۶۸ که دانشجوی حقوق بودم، روزنامه تیتر زده بود تحت عنوان عجیب ترین کلاهبرداری قرن و از همان زمان به فکرم رسید که فیلم بلیغ باید ساخته شود و به خانم مقدم پیشنهاد ساخت این فیلم را دادم و او هم بسیار عالی از پس این کار برآمد. در اشعار بلیغ، انتقادهایی از زمانه خودش دیده می شود. مکاتبات و نامه های او به نوعی رنج نامه است.
در ادامه سونا مقدم کارگردان فیلم، بیان داشت: سال ۹۷ استارت این فیلم زده شد. سید مهدی موسوی به من پیشنهاد ساخت این فیلم را داد و من ابتدا نپذیرفتم چون مطالب زیادی از بلیغ در دسترس نبود اما بعد از تحقیقاتی، روزنامه نگاری قدیمی ساکن لهستان را یافتم و با او صحبت کردم و وی بسیار استقبال کرد.
وی افزود: ما با یک سری داده از یک انسان ناهنجار اجتماعی مواجه بودیم و باید این را در قالب فیلم می آوردیم. اول، ساختار را به سمتی بردیم که شمه ای از فضای اجتماعی آن زمان یعنی از اواخر قاجار را به تصویر بکشیم. بازسازی داستان ها سخت بود و تلاشمان این بود که به سمت انیمیشن برویم.
در ادامه شادی مقدم از استادان دانشگاه، ابراز داشت: ما زمانی که می خواهیم تشخیص آسیب برای یک فرد داشته باشیم، نیاز به داده های زیادی داریم. در مورد سوژه یا شخصیت این داستان، اطلاعات زیادی نداریم و با توجه به این که فاصله زمانی زیاد است، این چالش ها باعث می شود که محتاطانه عمل کنیم اما این طوری هم نیست که نتوانیم رفتارهای انحرافی را مورد واکاوی قرار دهیم.
وی افزود: نظریه پردازانی معتقد هستند که رفتارهای انحرافی، اکتسابی است و ذاتی نیست. مواردی مانند ناکامی، از دست دادن عزیزان، حوادث تلخ و ناگوار تحت عنوان تروماهای کودکی می تواند احتمال رفتارهای انحرافی را بالا ببرد. بیشتر روان شناسان معتقدند ریشه های جرم به دوران کودکی برمی گردد. دو عامل وراثت و محیط در تعیین شخصیت نقش دارند. افرادی که شخصیت مشکل داری دارند، افرادی هستند که معمولا در برابر بازدارنده های اجتماعی کنترل ندارند.
در ادامه محمد فرجیها از استادان دانشگاه، اظهار داشت: در مطالعات جرم شناسی، مباحث جرم در رسانه اهمیت دارد چون تعداد زیادی از مردم، آگاهی زیادی از دادگستری ندارد و بیشتر آگاهی ها از خبرهای جنایی و فیلم و مستند است. نحوه نگرش مردم از مجرم، به طور مستقیم در سیاستگذاری های کیفری تاثیرگذار است. در بین این بازنمایی رسانه ای، مستندهای سینمایی تاثیرش بیشتر است. نکته مهم، نحوه بازنمایی این مستندها است.
وی افزود: تحلیل های جرم شناختی به ما کمک می کنند که به بسترهای ارتکاب جرم توج کنیم. نظام عدالت کیفری ما، عوام زده است و فضای عمومی کشور به شدت سزاگرا است. این مستند جذاب است چون به یک سوژه پیش بینی ناپذیر می پردازد. البته به نظر می آمد که در مهارت های "بلیغ" مقداری اغراق هم شده است. بخش عمده ای از مستندات جنایی، ناظر به نقد نظام عدالت کیفری است.