به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "اربعین حسینی" به همت گروه مطالعات قرآنی با همکاری گروه زبان و ادبیات عربی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۲۲ مرداد ۱۴۰۳ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

مسعود فکری دانشیار دانشگاه تهران، ابراز داشت: نمادسازی که انسان را از یک موضوع مادی به یک موضوع فرامادی منتقل می کند، از خصایص انسان است و در موجودات دیگر یافت نمی شود. در ایران باستان، هم در دوره زرتشت و هم دوره قبل از آن، یک سری سنت ها وجود داشته است و برای آن نماد درست می کردند و یکی از وظایف نمادها، انتقال فرهنگ بین نسلی است.

وی افزود: در حوزه های دینی، منشأ این که نماد دینی از کجا پیدا شده است، قابل ردگیری نیست چون بسیاری از این ها از جهان دیگری پیدا شده است. مثلا چرا زمین مسجد با زمین های دیگر فرق می کند؟ این منشأ قراردادی و توافقی برای آن وجود ندارد. در نمادهای دینی با کهکشانی که بخش زیادی از آن روشن نیست، مواجه هستید. دین برای این که بماند، دو کار انجام داده است، یکی نهادسازی و دیگیر نمادسازی.

او ادامه ادا: تغییر دادن انگاره های نمادهای دینی معتبر نیست. ما نمی توانیم نمادهای دینی را از محتواهای خود تهی کنیم. فرهنگ تشیع سه میراث مهم دارد. یکی، تکریم و بزرگداشت شخصیت های دینی است. دیگری، زیارت و زیارتگاه است و سومی، دعا و مناجات است.

در ادامه سید محمود نجاتی حسینی مدیر گروه دین انجمن انسان شناسی ایران، اظهار داشت: بحث من، فلسفه اجتماعی آیین های مذهبی است. نگاه های متفاوتی به آیین ها صورت گرفته است. یکی از آیین هایی که در جهان لاتین تکرار شده است، قربانی کردن و نذر کردن بوده است. آیین ها دو تیپ دارند. یک بخش، آیین های عرفی هستند یعنی آن چیزی که دنیوی است. دیگری، آیین های تجسمی مثل آیین های زیارت و حج. در آیین های شیعی، یک تصویری از حسین بن علی(ع) وجود دارد. شیعیان باورهایی درباره حسین دارند و این باورها را در آیین ها می بینید.

وی افزود: آیین ها تجلی باورها هستند. آیین های مذهبی طوری عمل می کنند که تبلور عواطف باورمندان مذهبی هستند. مثلا همین اشک ریختن در عزاداری مذهبی، تجلی عواطف است. آیین ها تجلی دینداری آرمانی هستند. آیین های مذهبی به هویت یابی دینی کمک می کنند که این به کارکرد سیاسی اشاره دارد. شما در آیین های شیعی دائم باید هویت خود را بازتولید کنید. ما از آیین های مذهبی مطلوب انتظار داریم که این آیین ها طوری اجرا شوند که انسان اجتماعی دین ورز را بسازند.