به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "نقد و بررسی جوایز ادبی جهان عرب" به همت گروه زبان و ادبیات عربی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز سه شنبه ۱۷ مهر ۱۴۰۳ در سالن خیام خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. سخنرانان این نشست عبارت بودند از: سید حمیدرضا مهاجرانی و فاطمه پرچگانی بودند و دبیر نشست فاطمه اکبری زاده بود.

فاطمه اکبری زاده، دبیر نشست ضمن تشکر از دست اندرکاران این جلسه به موضوع نشست پرداخت و خاطر نشان کرد: نقد و ارزیابی این آثار سبب می‌شود گفتمان این حوزه بین فارسی زبانان ترویج یابد و روی ذائقه ایرانیان تاثیر گذارد؛ در عین حال که باید این نکته را در نظر داشته باشیم که آن گفتمان آیا قابل نسخه برداری هست یا نه.

فاطمه پرچگانی، دانشیار گروه زبان و ادبیات دانشگاه خوارزمی، مطرح کرد: در کنار مزایا، چالش‌هایی در بخش جوایز وجود دارد که قابل ملاحظه است. هدف از این جوایز ترویج کتابخوانی است که در نهایت به گسترش و پویایی علوم انسانی می‌انجامد. در نگاه آسیب شناسانه، کتاب‌های منتشر شده هر قدر بیشتر دیده شده باشند این امکان را برای مخاطبان ایجاد می کند که در فهرست برگزیده‌های آنها قرار بگیرند و این در وهله نخست خوب است اما در کنار آن چالش‌هایی را سبب می‌شود و سوال پیش می‌آید که آیا این جوایز عادلانه -صرف نظر از معنای مطلق در اجرای عدل- داده شده است؟ و اگر این جوایز ناعادلانه داده شده باشد به چند جهت مشکل آفرین است، زیرا موضوعیت جایزه زیر سوال می‌رود، نویسنده اثر دچار توهم خود بزرگ بینی می‌شود، رقبای دیگر دچار سرخوردگی می‌شوند و همچنین جامعه مطالعه کننده را نیز از خواندن کتاب خوب محروم می‌کنند. با این حال باید در نظر گرفت، کتاب‌هایی هستند که نویسندگان آنها بنا بر هر دلیلی علاقه شرکت در این جوایز را ندارد و لذا کتاب خوب الزاما کتاب جایزه گرفته شده نیست و برعکس.

وی همچین افزود: کشورهایی مثل امارات، قطر و عربستان در حوزه این جوایز پیشرو هستند در حالی که کشورهایی مثل لبنان و مصر را نباید در حوزه ادبیات عرب نادیده گرفت.

او در آخر از کم و کیف اهدای این جوایز، نوع داوری، هیئت داوران در این جوایز توضیحاتی مفصلی ارائه داد.

حمیدرضا مهاجرانی، نویسنده، مترجم و پژوهشگر، ابتدا با نقل قولی از نجیب محفوظ-نویسنده نامدار مصری-خاطر نشان کرد: غنای تمدن اسلامی در فرهنگ و ادبش است همان طور که پیامبر اسلام به این امر اهتمام داشت و تا قرن‌‌ها ما شاهد گسترش این مهم بودیم. وی همچنین در جواب اینکه چرا رمان؟ توضیح داد: راسل در رساله مرتبط با تاریخ، حوادث را به دو قسمت واقعی و غیر واقعی تقسیم می‌کند و علاقه مردم را به بخش‌های غیر واقعی تاریخ بیشتر می‌داند زیرا که در آن عنصر روایت و قصه است. این قصه‌ها هستند که به ما درک بهتری از ناگفته‌های تاریخ می‌دهند، مثل کلیات سعدی و مثنوی مولانا و مهم‌ترین آنها شاهنامه فردوسی که هر چند داستان‌های آن واقعی نباشد اما به درک ما از تاریخ کمک می کند.

او همچنین به اثر پذیری جمال عبدالناصر از شخصیت یک رمان گفت و در این باره مفصلاً توضیح داد. همچنین به آیه«...أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ» اشاره کرد و درباره صیغه جمع واژه خالقین اذعان کرد: خدا انسان را هم خالق در نظر می‌آورد، به نظر من بهترین وجه خلاقیت انسان در خیال و تصور اوست که در در نوشتن رمان عینیت می‌یابد. او همچنین اظهار داشت: در تمام رمان‌های عالم ما شاهد مفهومی به نام عشق هستیم.

این مترجم در آخر راجع به سوال جایزه بوکر عربی و افت صورت گرفته در آن، مطرح کرد: شاید دچار افت شده باشد در مقاطعی اما باید در نظر گرفت، اگر افتی رخ دهد به این معنا نیست که خود جایزه زیر سوال رفته است کما اینکه در جایزه نوبل هم ما شاهد آن بودیم که بعضی از رمان‌ها جایزه گرفته نقدهای جدی وارد می‌شد اما به این نبود که خود نوبل زیر سوال رود. ما باید از خواندن همه رمان‌ها استقبال کنیم زیرا که گاه ما در حین خواندن متوجه می‌شویم، همان چیزی را پیدا کردیم که دنبال آن بودیم.

در آخر، جلسه با پرسش و پاسخ و همچنین لوح تقدیر از عوامل این نشست به پایان رسید.