به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "مکتب واقع گرایی از سلسله نشست های ما و مکتب های ادبی معاصر" به همت گروه زبان و ادبیات عربی خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز سه شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۳ در سالن خیام خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. سید حسین حسینی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

خلیل پروینی استاد دانشگاه تربیت مدرس، اظهار داشت: هدف ما از برگزاری این نشست ها این است که ببینیم جایگاه ادبیات ما شرقا و ما مسلمان ها در ارتباط با مکتب های ادبی که در غرب شکل گرفته، چگونه است؟ در غرب، اکثر جریان های ادبی و هنری با فسلفه گره خورده است. در غرب هر مکتبی چند دهه ای بیشتر عمر نمی کند و جای خود را به یک مکتب یا نظریه ای دیگر می دهد.

وی افزود: مکتب واقع گرایی در مقابل رمانتیسم فردگرای تخیل محور و احساس گرا ایستاد و مبانی آن را زیر سوال برد. مکتب واقع گرایی در ادبیات و فلسفه، یعنی توصیف جهان به همان شکل که وجود دارد بدون دخیل کردن تخیل. ادبیات در دوره رمانتیسم، شخصی و فردی بود و از مشکلات فرار می کرد و جامعه گریز بود اما ادبیات واقع گرایی به نبال این است که چهان را تلخ و شیرین، خوش بینانه و بدبینانه با هم ببیند. فلاسفه اثبات گرا در رسیدن به این دیدگاه نقش داشتند. هم چنین علم باوری نیز به این دیدگاه کمک کرد و علم جدید بشر را به آِنده امیدوارتر کرد.

او ادامه داد: واقع گرایان می گفتند که جهان مستقل از ذهن وجود دارد، ما باید جهان آرمانی را در بیرون از ذهن خودمان دنبالش بگردیم و برای خودمان بسازیم. مکتب واقع گرایی سه زیر شاخه واقع گرایی انتقادی، واقع گرایی مبتنی بر نگاه طبیعت گرایانه و واقع گرایی مبتنی بر آرای سوسیالیستی دارد. این مکتب در جهان عرب از ۱۹۴۸ که فلسطین اشغال شد شکل گرفت و تاکنون ادامه داد.

در ادامه قدرت الله طاهری دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، ابراز داشت: این سوال مطرح می شود که ما در ادبیات ایران از دوره کلاسیک چه ساحاتی از واقعیات را بازتاب دادیم؟ مورد اول، واقعیت اسطوره ای یا تاریخ های فراموش شده است که انعکاسش را می توان در متن های حماسی مثل شاهنامه مشاهده کرد. مورد دوم، واقعیت آسمانی یا متافیزیکی که مجموعه باورها و تعین ها به عوامل متافیزیکی است که ادبیات عرفانی ما را می سازد. مورد سوم، واقعیت این جهانی نامتعین و مورد چهارم، واقعیت این جهانی انتزاعی خیالی و ادبی که این اتفاق از قرن نهم می افتد. مورد پنجم، واقعیت بازگشت به زمین و بازسازی واقعیت این جهانی عینی است که ریشه در جنگ های ایران و روس دارد.

وی افزود: درست است که ادبیات مکاتب گوناگونی به خود دیده است اما بیشتر بر مکتب واقع گرایی بوده است و جلوه های متعددی از واقع گرایی را تجربه کرده ایم. این واقعیت گرایی که ما تجربه کرده ایم، خیلی تحت تاثیر عالم سیاست بوده است. سیاست زدگی آثار ما را از این که بتوانیم واقعیت های عمیق را بکاویم، بازداشته است. ما عموما درگیر مسائل عمومی و اجتماعی زودگذر شده ایم.