به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "حقوق کیفری در نظام حقوقی باستان" همراه با گفتگو درباره کتاب بررسی و کارکرد کوی بان به عنوان دادستان، به همت انجمن حقوق شناسی، گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی و موسسه مطالعاتی بشیریه، روز یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. بزرگمهر بشیریه دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، ناصر نوروززاده چگینی معاون ایکوموس ایران، اظهار داشت: ایکوموس عنوان اختصاری شورای بین المللی بناها و محوطه ها است که یکی از بازوهای مشورتی یونسکو در حوزه حفاظت از محوطه ها و بناهای تاریخی است. این موسسه از اوایل دهه ۸۰ در ایران ایجاد شده است.

وی افزود: کتابی که عزیز نوکنده تألیف کرده است، ضمن بحث های تخصصی، یک امر اساسی در آن نهفته است. مسائل حقوقی از ادوار خیلی کهن تری در ایران وجود داشته است. در میانه هزاره های دوم، سوم و چهارم، در بین النهرین ما شواهدی از وجود قانون و قانون نامه ها می بینیم. نمونه آن قانون حمورابی است. در ادوار بعد از آن هم با ایجاد دولت هخامنشی، شواهد کافی برای قانون نامه ها وجود دارد. در بعد از دوره هخامنشی هم قانون نامه های وجود داشته است.

در ادامه، حمید فغفور مغربی مدیر گروه حقوق دانشگاه صدرا، ابراز داشت: بحثی که عزیز نوکنده در این کتاب آورده، موضوعی ابتکاری است ولی این که چطور از کوی بان به دادستان رسیده اند، هنوز برای ما مبهم است. انصافا باید زحمات نویسنده را قدر دانست اما نکاتی هم وجود دارد. در جایی از کتاب از قول عبدالکریم سروش در مورد فلسفه تاریخ نقلی کرده اند که به نطرم این به یک بازخوانی نیاز دارد. فلسفه تاریخ معتقد است تاریخ مثل یک موجود زنده مراحل رشد دارد. در مورد موقعیت ژئوپلیتیکی ایران باید گفت ایران به خاطر اندیشه های گوناگون، چهارراه تاریخ بوده است. ایران محل تقاطع اندیشه ها بوده است. حقوق کیفری پارسیان عمدتا از اوستا شکل گرفته است.

در ادامه، حسین بادامچی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، بیان داشت: یکی از ویژگی های جامعه حقوقی ما این است که همه به تاریخ علاقه دارند و این نشان می دهد که ما به دنبال هویت هستیم. یکی از اهداف تاریخ، رشد تفکر انتقادی است. اما یک دانش تاریخی چطور شکل می گیرد؟ مورخین می گویند در سه مرحله شکل می گیرد. اول، ادبیات رایج را می خوانیم، سچس سراغ منابع اصلی می رویم و در نهایت به نقد و نظر می رسیم. اگر مرحله میانی را جا بیندازیم، دانشی که تولید می شود، دانش اصیلی نخواهد بود. سوالی که مطرح می شود این است که حقوق در ایران از کجا آغاز می شود؟ به مدت ۵۰۰ سال بعد از ابداع خط، متونی که داریم متون اداری است. بعدها متون شاهی و اسناد حقوقی حدود ۶۰۰ سال بعد از ابداع خط پدید می آیند. در سال ۲۱۰۰ قبل از میلاد شاهد اولین قانون نامه ها هستیم.

در ادامه، عزیز نوکنده نویسنده کتاب بررسی و کارکرد کوی بان به عنوان دادستان، ابراز داشت: این کتاب رساله دکتری من بوده است و چند سال درگیر این موضوع بودم و منابع مختلف را مورد بررسی قرار دادم. کلمه دادستان در سال ۱۳۱۷ در ایران معادل سازی شده است. در قوانین قدیم گفته شده و در کتاب آمده است که کیفر هر جرمی باید طبق قانون و نسبت به دفعاتی باشد که شخص مرتکب آن عمل شده است در کتیبه بیستون داریوش می گوید اگر کسی به کسی آزار برساند او را شکنجه خواهم کرد. متون حقوقی گذشته، عامه فهم و ساده بوده است، در حدی که جامعه آن روز آن را بفهمد. از جمله وظایف کوی بان، نظارت در اجرای صحیح اوامر حکومت و جلوگیری از دزدی و سایر جرایم بوده است.