به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "امکان و امتناع وفاق؛ به مثابه یک مسئله تاریخی" به همت انجمن ایرانی تاریخ اجتماعی علم و فناوری، انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری، اتحادیه انجمن های علوم اجتماعی ایران و خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز شنبه ۱۱ اسفند ۱۴۰۳ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، هادی خانیکی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، اظهار داشت: مسئله وفاق با عناوین مشابهش موضوعی است که فقط به عرصه رسمی سیاست منحصر نمی شود. حتی پیش از انقلاب هم موضوع وفاق مطرح بوده است. وقتی یک مسئله تاریخی، اجتماعی و مدنی به عرصه سیاسی نزدیک می شود، فرصت ها و تهدیدهایی به وجود می آورد. باید به ورود نهاد دولت به مفهوم وفاق از آن استقبال کرد و کاستی ها را در برابرش گفت. ورود دولت بخصوص از حوزه معاونت راهبردی، گسترده خوبی را در بر داشته است و همایش بزرگی هم برگزار کردند. مسئله ورود به وفاق، مسئله ای آرام، تدریجی و با نتیج دراز مدت است.

در ادامه، محمدعلی اکبری استاد دانشگاه شهید بهشتی، ابراز داشت: وظیفه مورخان در روزگار ما گفتن تاریخی از مسئله است و نه گفتن از دوران های تاریخی. گفتن تاریخی نوعی مواجهه با امر واقع است. وفاق در تلقی من دقیقا نوعی زیستن در جهان مدرن است. جهان مدرن نوعی زیستن با هم در جامعه با فرض کردن تفاوت ها و اختلاف منافع است. علی رغم همه کوشش های حقوقی و فکری که صورت گرفته است، جامعه ما در این که بتواند چنین وضعی را تاسیس کند، ناکام مانده است. تاریخ وفاق، تاریخ فقدان است، چیزی است که نداریم. ما تا تاریخ فقدان را نگوییم، امکان گفتگو درباره امکان یا امتناع چیزهایی مثل وفاق نخواهیم داشت.

در ادامه، علی یوسفی استاد دانشگاه فردوسی مشهد، بیان داشت: وفاق اجتماعی روی باورها، ارزشها، هنجارها و اهداف محوری جامعه است که در یک میدان تعاملی به وجود می آید. وفاق اجتماعی امری جامعه زاد است. جامعه ایران یک جامعه متنوع قومی، زبانی و مذهبی با تنوع افکار، آراء و سبک های مختلف زندگی است لکن داده ها نشان می دهد با وجود تنوعات اجتماعی در ایران وضعیت متکثر به وجود نیامده یعنی تنوع اجتماعی با تعامل و همزیستی آمیخته نشده است. الزامات وفاق در شرایط تنوع اجتماعی بدون همزیستی عبارتند از پذیرش تنوعات اجتماعی و تن دادن به الزامات آن به عنوان یک نقطه عزیمت برای ایجاد وفاق ملی، باز طراحی سیاست انسجام و یکپارچگی اجتماعی کشور بر پایه تنوع و شمول، باز طراحی سیاست های توزیعی و رفاهی و ارتقاء کیفیت حکمرانی.

در ادامه، سمیه توحیدلو از جامعه شناسان، ابراز داشت: وفاق را گفتگویی مسئله محور و رسیدن اجماع به مسئله هایی که اولویت جامعه هستند، می دانم. بسیاری از کسانی که امروز در مورد وفاق صحبت می کنند، آن را یک استراتژی می بینند. واقع قضیه این است وفاق به مثابه استراتژی می تواند بازتولید ظلم کند. وفاق به عنوان رسیدن به یک هدف شاید معنادار باشد. در دنیا هم شکل گیری بسیاری از نهادهای اقتصادی و توسعه ای از پس پیدایش یک مسئله ایجاد شده اند و کشورهایی دور هم نشسته اند و به یک اجماع رسیده اند. در وفاق ساختارهای اجتماعی بسیار مهم است. به لحاظ تاریخی مهم این است که وفاق را پروژه ای ببینیم که قرار است سیاست های خرد حکومت در کنار آن تنظیم شود. پیش شرط وفاق، عدالت و رفع تبعیض است. نباید وفاق را به توافق نخبگان در قدرت تقلیل داد.