به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "چشم انداز اقتصاد ایران ۱۴۰۴" به همت گروه اقتصاد خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. فاطمه السادات نبوی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

فرشاد مومنی استاد دانشگاه علامه طباطبایی، اظهار داشت: سرعت و شتاب غیر متعارف تحولات در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی و کثرت بحران هایی که کشور با آن ها روبرو است، حکایت از آن دارد که نیازمند یکپارچه سازی دانش های پراکنده و هویت جمعی بخشیدن به آن ها و تبدیل کردن دانایی ها به یک بنیانی برای برون رفت از این بحران ها هستیم. وقتی در مورد چشم انداز اقتصاد ایران در یک دوره زمانی یک ساله فکر می کنیم، باید در سه سطح ملی، منطقه ای و جهانی نگرش داشته باشیم. به اعتیار شرایط خاص داخلی و منطقه ای ایران، هر سه اینها باید در کار یک فهم نظری روشمند قرار بگیرد.

وی افزود: از جنبه داخلی آن چه که مشاهده می شود، ما به جای مشاهده روندهای همگرایی اعتلابخش حیات جمعی، بیشتر با روندهای همگرایی روبرو هستیم. در طی ۵۰۰ سال گذشته، اغلب ضربه های بزرگ وارده به ایران ریشه در غفلت از شناخت ملاحظه های بین المللی یا نداشتن درک درست از اقتضائات زمانه بوده است. ما در ۵۰۰ سال گذشته با بحران یادگیری روبرو بوده ایم. آن چه که در اطراف ایران می گذرد، از یک ابعاد اهمیتی برخوردار است که اگر آن ها را مورد توجه قرار ندهیم، مایه شگفتی است و این هم فقط مربوط به حیطه نظامی گری نیست بلکه حیطه های دیگر مانند اقتصاد را هم در بر می گیرد.

مومنی اضافه کرد: متاسفانه در ایران شرایط به گونه ای است که آن قدر ما درگیر امور روزمره می شویم که از مسائل به غایت حیاتی غفلت می کنیم. گویی همچنان می خواهیم بدون توجه به اقتضائات جهانی در مورد کشورمان تصمیم گیری کنیم. غفلت های جدید می تواند هزینه های سنگین تری را برای ما داشته باشد. ما در داخل باید سطحی از انسجام در موارد مختلف را داشته باشیم. اصل، شرایط داخلی ما است. در تجربه تاریخی ۵۰۰ ساله گذشته ایران، در دوران منازعه های هژمونیک، ایران بزرگ ترین خسارت ها را پرداخت کرده است. مثلا در هنگام انقلاب مشروطیت، انگلستان و روسیه با وجود اینکه در اروپا و بقیه مناطق جهان، اختلاف های جدی با هم داشتند اما به محض پیروزی انقلاب مشروطیت، این ها با هم توافق کردند که در ایران با هم تفاهم کنند و نتیجه این شد به فاصله چند ماه از انقلاب مشروطه، قرارداد ۱۹۰۷ بین روس و انگلیس امضا شد. ما باید از دل این مشاهده ها این را خوب بفهمیم که استراتژی مشترک آن ها، زمین گیر سازی ایران است. ما مجبوریم که در این زمینه واقع بینی های خودمان را افزایش دهیم. باید عالمانه این مناسبات را درک کنیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: توماس پیکتی می گوید که نابرابری، ریشه اصلی بروز جنگ های داخلی، منطقه ای و جهانی بوده است. اما می بینیم که در ایران چقدر عوامل نابرابری در حاشیه قرار گرفته است. ساختار نهادی کنونی به صورت نظام وار علیه بنیه تولیدی کشور کار می کند و به نفع تاجرباشی ها فعالیت دارد. هنگامی که به سند لایحه بودجه ۱۴۰۴ نگاه می کنید، آه از نهادتان بلند می شود. مرکز تحقیقات اتاق بازرگانی، یک گزارش ارزیابی از لایحه بودجه ارائه کرده است و اشاره شده که در سرتاسر این سند، حتی یک تمهید برای برطرف کردن یک مانع کوچک تولید مشاهده نمی شود اما ده ها مورد از تنگناها و فشارها علیه تولید در این سند وجود دارد. مرکز پژوهش های مجلس هم به این مسئله اشاره کرده است.

او افزود: بزرگ ترین تهدید برای تولیدکننده ها، القای بی ثباتی است. علاقه ای که سیاست گذاران به تضعیف ارزش پول ملی دارند، تاسف آور است. ما یگانه کشوری در دنیا هستیم که ۵۰ سال است تورم دو رقمی را داریم تحمل می کنیم. از کانون های اصلی که باید به آن توجه کرد، بهبود رابطه مردم و حکومت، بهبود بنیه تولید و تعهد به عدالت اجتماعی است. شاید برای کشور ما در شرایط کنونی، هیچ اولویتی بالاتر از بازنگری بنیادی در زمینه سیاست های معطوف به واردات کالاهای قابل تولید در کشور نباشد. این گونه واردات، بزرگ ترین عامل هدر رفت منابع ارزی و نیروی محرکه تشدید بحران های ارزی است.