به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "آسیب شناسی مطالعه حقوق؛ از جزوه تا کتاب" به همت انجمن حقوق شناسی، گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی، موسسه مطالعاتی بشیریه و خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، روز یکشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. حامد زارعی سردبیر خبرگزاری ایبنا دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، علی تقی زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، اظهار داشت: از بانیان تشکیل این جلسه تشکر می کنم. این خانه اندیشمندان، تبدیل به یک نادره مرکز موثر در حوزه علوم انسانی شده است. من از سال ۱۳۶۵ تا به حال مشغول تدریس هستم و آسیب هایی که می خواهم بیان کنم، حاصل این تجربه طولانی است. مورد اول؛ مرز شفاف و روشنی بین حقوق و فقه وجود ندارد. این مورد را از نگاه فردی که با حقوق خصوصی در ارتباط است، بیان می کنم. این مسئله باعث شده است که حقوق به آن هدف غایی که دارد، نتواند نائل شود. دومین مورد؛ ما هم به عنوان اساتید حقوق که باید برای رشد و توسعه این رشته کارهایی انجام دهیم، آن طور که لازم بوده است کار نکرده ایم. ما بیشتر از فقها از حقوقدانان ضربه دیده ایم. اگر می خواهیم کاری کنیم و علم حقوق را از غربت دربیاوریم، مرز حقوق و فقه را باید مشخص کنیم تا علم حقوق به رشد و توسعه برسد.

در ادامه، محمد عیسائی تفرسی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، ابراز داشت: من سال ۵۸ وارد دانشگاه شدم و کتاب آن موقع خیلی کم بود و خودم کتابی را برای منبع دانشگاهی نوشتم. آن موقعف عموم استادان جزوه می دادند. در مورد ارتباط تنگاتنگ حقوق و فقه هم باید گفت که این به خاطر اصل چهارم قانون اساسی است. الان با توجه به منابعی که وجود دارد، استادی که سر کلاس برود و جزوه همراهش باشد، مشکل دارد، مگر اینکه جزوه اش تکمیل کننده کتاب باشد. یکی از آسیب ها، عدم حضور دانشجو در کلاس و به موقع نیامدن است. آن چه که در کلاس بحث می شود، خیلی تفاوت دارد با آن چه که خود دانشجو بخواهد مطالعه کند. من به حضور و غیاب در کلاس خیلی اهمیت می دهم.

در ادامه، وحید قاسمی عهد، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، بیان داشت: از باب تجربیاتی که داشته ام، همیشه به دانشجویانم می گویم به جای جزوه یا شبه جزوه ها، کتب منبع را بخوانید. دانشجوها معمولا به جزوه ها و کتاب های ساده ساز مراجعه می کنند که علت هایی دارد. ما قسمت آموزش مان را تجاری سازی کرده ایم، هر جایی را نگاه می کنیم یک موسه آموزش عالی وجود دارد. از نظر کمی تعداد بالا رفته است اما کیفیت جای بحث است. اگر حقوقدانی بخواهد دانشی داشته باشد که در عمل هم استفاده کند، با جزوه ساده ساز نمی شود. سطحی شدن یادگیری و درک ناقص از مفاهیم حقوقی از نتایج این کار است. از آسیب های دیگر، وابستگی به دیدگاه یک یا دو استاد است. روش تحقیق در حقوق، تحلیلی و توصیفی است. اگر نتوانید تحلیل و توصیف کنید، حقوقدان نمی شوید.

در ادامه، محمد اسدی، مدیر آموزش پژوهشکده حقوقی شهر دانش، اظهار داشت: ابتدا سوالاتی را مطرح می کنم. آیا واقعا در دانشگاه و در حوزه مطالعات حقوقی، جزوه در بین دانشجویان ارجحیت دارد؟ آیا این ترجیح عملا پاسخ نیاز دانشجویان را می دهد و آسیب استفاده از جزوه چیست؟ چرا اصلا دانشجویان ما به سمت جزوه رفتند؟

وی افزود: طبق جستجوی من تحقیقی در بین دانشجویان حقوق انجام نشده است. اما اگر مبتنی بر شواهد و تجربه شخصی نگاه کنیم، من هم تایید می کنم که ترجیح دانشجویان جزوه بوده است. جزوه مبتنی بر گفتار است و ممکن است افراد برداشت های متفاوت از آن داشته باشد. ساختار آموزشی کشور ما از دانشجوی حقوق بیشتر حافظه خوب می خواهد به جای اینکه بیشتر از دانشجو تحلیل بخواهد. یکی از مهم ترین دلیل استفاده از جزوه، تغییر جهان امروز است. ما در جهان خطی زندگی نمی کنیم بلکه در جهان نقطه ای زندگی می کنیم.