به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "هم اندیشی راه کارهای جلوگیری از حفاری های غیر مجاز و قاچاق اشیاء عتیقه" به همت گروه تاریخ و باستان شناسی خانه اندیشمندان علوم انسانی و با مشارکت جامعه باستان شناسی ایران، انجمن علمی باسنان شناسی ایران، دانشگاه شهید بهشتی، موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران و دانشگاه تربیت مدرس، روز دوشنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. حامد وحدتی نسب دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، سید مهدی موسوی کوهپر(باستان شناس)، اظهار داشت: موضوع گنج یابی یک پدیده چند وجهی است و باید وجوه مختاف مسئله را دیدو باید متناسب با این وجه ها، آگاهی بخشی انجام دهیم. باید به صورت فرهنگی مسئله را حل کنیم. عامه مردم فکر می کنند که کار باستان شناس، گنج یابی است. باید از مدارس فرهنگ سازی را شروع کنیم. ما باستان شناسان باید فرهنگ سازی را از خانواده و پیرامون خودمان شروع کنیم.

در ادامه، جبرئیل نوکنده(باستان شناس)، بیان داشت: ما ابعاد این پدیده شوم را برای حاکمیت و مردم روشن نکردیم. چرا هنوز تخریب یک محوطه باستانی را جرم عمومی نمی دانند. ما کم آموزش دادیم. حوزه میراث فرهنگی آموزش دائم می خواهد. باید این چنین جلسات را زیاد برگزار کنیم. این گونه تخریب آثار باستانی، تخریب میراث ایران است. انتظار این است که دادستان های کشور نسبت به این تخریب ها واکنش نشان دهند.

در ادامه، مصطفی ده پهلوان(باستان شناس)، ابراز داشت: این موضوع، وجوه مختلف و پیچیده ای دارد. جهل فرهنگی و جهل میراثی در جامعه ما زیاد است. سوالاتی مطرح می شود از جمله این که چرا پیج آدم های گنج یاب در اینستا بسته نمی شود؟ ما برای اشیاء در دست مردم چه برنامه ای داریم؟ در درجه اول باید قوم قهریه وارد عمل شود و در درجه بعدی، فرهنگ سازی انجام شود.

در ادامه، مهرداد ملک زاده(باستان شناس)، اظهار داشت: فرهنگ و کیان ایرانی در مخاطره است. ما همکنون نیز بسیاری از چیزها را از دست داده ایم. یک شیء برای کسی که آن را خرید و فروش می کند فقط یک شیء است اما برای ما مهم است که این شیء در چه پیوستاری قرار گرفته است.

در ادامه، کامیار عبدی(باستان شناس)، بیان داشت: اگر می خواهیم آموزش دهیم، باید با بچه های ابتدایی شروع کنیم. صدا و سیما باید برای حفاظت از میراث فرهنگی برنامه بگذارد. باید برای مشکل فعلی و مشکل گنج یاباتن از طریق قوه قهریه وارد شد.

اسماعیل اسمعیلی جلودار(باستان شناس) دیگر سخنران برنامه بود که بر اساس تجربیات گذشته، معتقد بود سازمان های مردم نهاد در حل این مشکلات می توانند کمک کنند چرا که قدرتی دارند که می توانند در همه لایه ها تاثیرگذار باشند.

مریم صباغیان استاد مهندسی برق دانشگاه تهران، به تحلیل شبکه گنج یابی کاربران ایرانی اینستاگرام پرداخت و به روند افزایشی گنج یابی در بیش از یک دهه اخیر اشاره کرد. به گفته وی، بالای ۹۰ درصد محتوای گنج یابی در اینستاگرام قرار دارد و مخاطبین گسترده ای هم دارد.

در ادامه، نوروز رجبی(باستان شناس)، ابراز داشت: دخالت حکومت و مردم در این موضوع امر تازه ای نیست و از زمان قاجار تا به حال بوده است. در این مسئله، نقش جامعه، انجمن، سمن ها و رسانه بسیار جدی است. اساسا در وزارت میراث فرهنگی، تخریب آثار تاریخی مسئله نیست و ما باید این را مسئله کنیم.

در ادامه، پژمان مظاهری پور(مستندساز)، به مشاهدات خود در زمان درست کردن مستندهای باستان شناسی پرداخت و معتقد بود بعضی دادستان ها در این مسائل بسیار خوب عمل کرده اند اما در کل برخورد قضایی مناسبی به خاطر خلأ قانونی صورت نمی گیرد.

میثم لباف خانیکی(باستان شناس) دیگر سخنران این مراسم بود و اعتقاد داشت علی رغم این که ما چیزی به اسم یگان حفاظت میراث فرهنگی داریم اما خیلی از این یگان آن طور که شایسته است، استفاده نمی شود.

در ادامه، علیرضا غریب دوست(حقوقدان)، ابراز داشت: بر اساس تجربه، به دوستان باستان شناس عرض می کنم که روی قوه قاهره حساب باز نکنید و به هیچ کس متکی نباشید. من با همه وجودم می فهمم که مثلا یک کتیبه چقدر ارزشمند است چون بخشی از هویت ما است.

در پایان، کوروش محمدخانی(باستان شناس)، اظهار داشت: این نشست اولین نشست از سری نشست های راهکارهای مبارزه با حفاری و قاچاق اشیاء عتیقه است. در نشست های بعدی افرادی از وزارت میراث فرهنگی و مجلس را نیز دعوت می کنیم. بر اساس تخصصم، بیان می کنم اصلا دستگاهی به نام طلایاب، شعاع زن و نقطه زن وجود ندارد و این موارد صرفا برای کلاهبرداری است.