به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "گرامیداشت روز جهانی مالکیت فکری" به همت انجمن علمی حقوق مالکیت فکری ایران و گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی و با همکاری دانشکده های حقوق و علوم سیاسی دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، تربیت مدرس و دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، روز شنبه ۱۳ اردیبهشت 1404 در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. افشین عزیزی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، مهدی زاهدی رئیس هیئت مدیره انجمن حقوق مالکیت فکری، اظهار داشت: خدمت همه حضار خیرمقدم عرض می کنم. روز معلم را هم به همه همکاران دانشگاهی ام تبریک عرض می کنم. معلمی شغل نیست بلکه عشق است. هم چنین از طرف انجمن بابت حادثه بندرعباس تسلیت عرض می کنم. این انجمن از سال ۱۳۸۹ تاسیس شده و پنج دوره متوالی مجمع عمومی عادی خود را تشکیل داده است. انجمن در طول فعالیت خود، اقدام به برگزاری نشست های علمی، همایش ها و جلسات مرتبط با حوزه مالکیت فکری نموده است.

در ادامه، حمیدرضا نوربخش، مدیرعامل خانه موسیقی، ابراز داشت: موضوع مالکیت فکری یکی از دغدغه های مهم و اساسی و از جهتی مغفول مانده در حوزه موسیقی است و خرسندم که امروز به این مهم پرداخته شده است. اساسا هنر در جهان سوم غالبا زنگ تفریح تلقی شده است. وقتی پای فقه هم به میان آمده است، عموما با موسیقی برخورد منفی شده است. به نوعی موسیقی تا دوره قاجار شغل محسوب نمی شده است. در دوره ناصری به موسیقی اهمیت داده می شود که البته مرهون زحمات امیرکبیر است. زمانی که رادیو تاسیس شد، موسیقی توانست از طریق رادیو با مخاطبانش ارتباط برقرار کند. ما الان در خانه موسیقی بیش از ۱۶۰۰۰ عضو داریم. یک بخش خیلی کوچکی از این مجموعه، فعالیت تعریف شده و مشخص دارند. باید اراده ای در کشور به وجود بیاید که همه جامعه را آگاه کرد. هنوز جامعه ما استفاده غیر مجاز از یک اثر هنری را کار بدی نمی داند. بحث حقوق مالکیت فکری می تواند اقتصاد موسیقی را نجات دهد.

در ادامه، محمود صادقی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، سخنرانی خود را با عنوان مدیریت جمعی به مثابه پیشران حقوق مؤلف ایراد کرد و بیان داشت: مدیریت جمعی حقوق مؤلف به ساز و کاری اطلاق می شود که در آن سازمان های تخصصی، از طذف تعداد طیادی از صاحبان حقوق مؤلف و حقوق مرتبط، حقوق آن ها را به صورت متمرکز و جمعی اعمال می کنند. به عبارت ساده تر، به جای اینکه هر صاحب حق به صورت انفرادی با تک تک کاربران آثارش مذاکره کند و مجوز استفاده از اثر را صادر نماید و حق الزحمه دریافت کند، این وظایف به یک سازمان سپرده می شود که به نمایندگی از آن ها عمل می کند.

در ادامه، زهرا شاکری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به ابعاد حقوقی آثار موسیقی تولیدی با هوش مصنوعی پرداخت و اظهار کرد: هوش های مصنوعی مولد موسیقی مختلفی در دنیا به وجود آمده اند. هر از چند گاهی هنرمندان به حضور هوش مصنوعی در صنعت موسیقی اعتراض کرده اند. برخی از اساتید موسیقی معتقدند برخی موسیقی های تولید شده توسط هوش مصنوعی قابل حمایت نیستند. یک سری برنامه های قابل بررسی برای رفع چالش ها وجود دارد از جمله آموزش با موزیک های بدون کپی رایت، صدور مجوز بهره برداری، حمایت از سهم انسانی موزیک و استفاده از فناوری برای مدیریت استفاده.

در ادامه، رحیم پیلوار، عضو هیئت علمی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، ابراز داشت: باید خود موسیقی دانان و اهالی هنر به حق خودشان حساس باشند. بازخوردی که جامعه نشان می دهد، در استحکام حق موثر است. اختلافات در بحث مالکیت فکری را به دو روش می توان حل کرد. اول از طریق دادگستری و دوم، به صورت خصوصی(روش های جایگزین حل اختلافات) که سازمان جهانی مالکیت فکری هم در این حوزه خیلی فعال است.

در ادامه، محمدسعید صادقی، پژوهشگر حقوق مالکیت فکری، بیان داشت: نخستین سازمان مدیریت جمعی کپی رایت در ایران باید یک سازمان انحصاری در زمینه موسیقی باشد. اعضا و هیئت مدیره این سازمان باید ترکیبی برابر از آهنگسازان، ترانه سرایان و ناشران موسیقی باشد. نقش دولت در این پروژه باید حمایت، تسهیل و تنها نظارت برای جلوگیری از سوء استفاده از موقعیت انحصاری است.

در ادامه، سید حسن میرحسینی عضو هیئت مدیره انجمن حقوق مالکیت فکری، آیین نامه مالکیت صنعتی را تشریح کرد و به ایرادات آن پرداخت.

در پایان، وحید آگاه، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، اظهار داشت: در عالم سینما صحبت از تهیه کنندگان سینما می شود. کارگردان مؤلف در سینما یک مبحث شناخته شده است. این که چه کسی پدیدآورنده است، پاشنه آشیل ما در حقوق مالکیت فکری است. الان تهیه کننده را پدیدآورنده محسوب نمی کنند. تهیه کننده هیچ جایگاهی در حقوق مالکیت فکری ندارد. ما خیلی تهیه کننده مؤلف کم داریم اما حتما داشته ایم. الان در عالم سینما فیلم هایی داریم که می گویند این فیلم تهیه کننده است.