به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "انقلاب فرهنگی، دانشگاه و سیاست به همراه رونمایی از کتاب انقلاب سوم" به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی و با همکاری انتشارات نگاه معاصر، روز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. عبدالامیر نبوی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، نصرالله پور جوادی، نویسنده و پژوهشگر، اظهار داشت: درباره انقلاب فرهنگی کتاب های زیادی باید نوشته شود. انقلاب ۵۷ یک پدیده فرهنگی بود، در عین حال که جنبه سیاسی قوی هم داشت. هر انقلابی از سال ها قبل مقدمات و تمهیداتی دارد. به دهه ۴۰ بر می گردم که در آن دهه اتفاق مهمی در جهان و بخصوص در آمریکا و انگلیس می افتد که بعضی ها اسم آن را انقلاب فرهنگی می گذارند. آن انقلاب، توجهی بود به معنویت، دین و ادیان شرقی و آسمانی. دهه ای بود که اروپاییان و آمریکاییان از جنگ دوم جهانی بیرون آمده بودند. این دهه باعث شد که اعتماد به نفس برای دینداران و طبقه روحانیون پیدا شود. اما بعد از سال ۵۸، سیاست بر فرهنگ غلبه کرد. اسلامی که غلبه کرد، برداشت خاصی از اسلام بود. انقلاب به دنبال معنویت بود اما بعدا جنبه های ظاهری بر جنبه های باطنی غلبه پیدا کرد.

در ادامه، مقصود فراستخواه، استاد دانشگاه شهید بهشتی، ابراز داشت: می خواهم به این سوال بپردازم که چرا انقلاب شد وبه انقلاب فرهنگی انجامید؟ کار دانشمند حسرت خوردن نیست، بلکه کارش تحلیل و ریشه یابی است. پاسخ به پرسش بالا را با استفاده از پنج مفهوم توپیا، یوتوپیا، ایدئولوژی، دیستوپیا و هتروتوپیا می دهیم. توپیا یعنی وضعیت موجود. توپیای ایران قبل از انقلاب زخمی بود. مدرنیزاسیون دوره پهلوی قرین رشد بود اما ایرادهایی داشت و شکست خورد. این مدرنیزاسیون نمی توانست یک توافق نخبگانی را شکل دهد. فساد هم به تدریج در آن رخنه کرد و از همه مهم تر، نابرابر بود. در برابر توپیا، یوتوپیا به وجود آمد و آرمان شهرهایی در مقابل این توپیا تعریف کردند. قابل انتظار بود که این آرمان در سطح خیالی خود نمی ماند واز دل آن ایدئولوژی در می آید و امر خیالی را به امر مسلکی تبدیل می کنند. امر مسلکی می خواهد محرک عمل شود. بعد از پیروزی انقلاب، ایدئولوژی شیعی حکومت فقیهان مسلط شد. از دل کژتابی های این ایدئولوژی، دیستوپیا به وجود آمد که مواردی مانند تخریب نظام آموزش، تخریب نظام آکادمیک، تخریب بوروکراسی و تخریب سیاست ورزی در عرصه عمومی را در پی داشت. اما مفهوم هتروپیا همچنان در جریان است. جامعه ایران پویایی هایی دارد. ظرفیت هایی انسانی، تمدنی و معنوی دارد. برخلاف غرب ومدرنیته که تاریخش تمام شده، ایران یک طرح ناتمام است.

در ادامه، عطا حشمتی، از پژوهشگران، بیان داشت: کتاب پیش رو، یک مرور روشمند و دقیق از انقلاب فرهنگی ارائه داده است. زمینه های سه گانه انقلاب فرهنگی عبارتند از سطح ملی، زمینه نهادی و زمینه های جهانی. در ستاد انقلاب فرهنگی شوراهای مختلفی حضور داشته اند مثل شورای عالی جهاد دانشگاهی، شورای عالی نشر دانشگاهی و شورای عالی برنامه ریزی. اتفاقاتی مانند تصفیه اساتید در انقلاب فرهنگی رخ داد. در آن زمان حاکمیت سه گانه ای بر دانشگاه ها وجود داشت که عبارت بودند از ستاد انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی. انقلاب ها می توانند گزاره های علمی را تغییر دهند.

در ادامه، عباس کاظمی از استادان دانشگاه، ابراز داشت: به نویسندگان این کتاب بابت چاپ آن تبریک می گویم. من جزئیات جالبی را در این کتاب می دیدم. البته از خشونتی که در زمان انقلاب فرهنگی بوده است، ناراحت شدم. باید توجه داشته باشیم که بازنمایی انقلاب فرهنگی در روزنامه اطلاعات، فرق می کند با بازنمایی انقلاب فرهنگی از تجربه زیسته افراد در آن زمان. نقدی هم به صحبت سایر سخنرانان داشته باشم. من این که گفته شود ما رویاهای خوبی در انقلاب داشتیم اما چیز دیگری شد را نمی پذیرم و به نظرم به نوعی شانه خالی کردن از مسئولیت است. به نظر من، نسل گذشته باید به پروژه انقلاب برگردد و خوانش انتقادی از آن بکند.