به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "آشنایی با کتاب بازاندیشی انتقادی شادکامی" به همت نشر دکسا و با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز دوشنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، گیتی خزاعی، مترجم کتاب، اظهار داشت: از نشر دکسا تشکر می کنم که فرصت ترجمه این کتاب را برای من فراهم کرد. شادی و شادکامی یکی از مباحث جدی است. اما چرا بحث شادکامی برای جامعه ما مهم است؟ یک مورد به شرایط خود جامعه بر می گردد. جامعه در سال های اخیر و گذشته های دورتر هم دارای وضعیت تروماتیک بوده و نارضایتی از شرایط موجود داشته است. موضوع شادکامی به یک موضوع روزمره در فضای گفتمانی کشور تبدیل شده است. متاسفانه شاهدیم که رویکردها بیشتر به سمت شادی زدایی است و انگار در مقابل هر چیزی که حال مردم را خوب می کند، مقاومتی وجود دارد. سیاستگذاری ها و موانع پنهانی وجود دارد که حال خوب جامعه را مخدوش می کند. اما ما هم خودمان آموخته حال خوب نیستیم. اینکه حال جامعه خوب نیست، بخشی از آن به رویکرد حکمرانی بر می گردد اما بخشی مربوط به حوزه فرهنگی و اجتماعی است. ما انگار به یک بحث میانجی نیاز داریم که به همه شرایط نگاه داشته باشد و مثل کتاب های خودآموز شادی نباشد. این کتاب با یک نگاه جامعه شناختی نوشته شده است و می تواند بابی باز کند که بتوانیم با این نگاه به مسئول دانستن خود فرد هم توجه کنیم و آن را در کنار عوامل ساختاری در نظر بگیریم.

در ادامه، علی ربیعی، رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ابراز داشت: از مترجم محترم این کتاب برای این کار خوبش تشکر می کنم. همین کتاب و طرح مسئله آن هم می تواند منجر به شادی شود. از دیرباز در کتاب های فلاسفه، بحث شادی یکی از مفاهیمی بوده که قابل تامل و بررسی بوده است. در دوران مدرن عوامل تعیین کننده شادی دچار تغییراتی شده است. الان شادی یک مسئله ی زندگی در دوران مدرن شده است و جوامعی مثل ایران که خصوصیات خاص خودش را دارد در مواجهه با شادی با پیچیدگی های جدیدی مواجه شده است. در ایران همزمان هم ارزش های بقا مسئله ساز است و هم مسائل ابراز وجود تحریک کننده است. این کتاب با نگاه انتقادی به جامعه مدرن وارد شده است و می تواند برای جامعه ما هم مفید باشد. یکی از مسائل ما، سیاست های فرهنگی ما است که ناخودآگاه با حزن بیشتر آمیخته شده است. دانش شادی و سیاست گذاری معطوف به شادی هم کم است.گاهی اوقات می گویند کاش توسعه را به مثابه شادی می گرفتیم. این کتاب بحث افزایش انتاظرات و کاهش شادی در دوران مدرن را بحث می کند که برای ایران هم کاربرد دارد. از سوی دیگر بحث می شود که کاهش عدم نارضایتی منجر به رضایت نمی شود. کتاب می گوید که شادی مداوم امکان پذیر نیست اما رضایت نسبی را می توان در مدت زمان طولانی تجربه کرد. ما در تحلیل غالب مسائلمان نقش عوامل نهادی را نادیده می گیریم. نقش ساختار هم مهم است اما باید توجه کرد عوامل نهادی و فردی هم در ناشادکردن جامعه تاثیرگذار است.

در ادامه، هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، بیان داشت: این کتاب ویژگی های دارد. یکی از این ویژگی ها این است که در مجموعه شکوفایی نشر دکسا قرار گرفته است. از حوزه فلسفه، روان شناسی، اخلاق، هنر و ادبیات هم فراتر رفته و وارد حوزه جامعه شناختی شده است. بین منظر کلان و منظر خرد ارتباط برقرار کرده است. ساختارهای کلاسیک را فهم شادکامی به هم ریخته و به دنبال روایت های فرهنگی و اجتماعی است و به خودشناسی توجه دارد. نگاهی انتقادی به مدرنیته دارد ولی در عین حال، الگوی مقابل را هم به صورت کامل الگوی رهایی نمی پندارد. بر گسترش دامنه لذت ها هم تاکید داشته است. تلاشی ندارد که در آخر کتاب نسخه شفابخشی ارائه دهد و نتیجه گیری ندارد. به شادکامی به عنوان یک فرایند توجه می کند. رسیدن به شادکامی را در دیدن فراز و نشیب ها می گیرد.

وی افزود: از نظر من، شادکامی در ایران محصول یک ناترازی ارتباطی یا فقدان گفت و گو هم هست. شادی یک پدیده اجتماعی است. از منظر ارتباطی، شادکامی آیینه است از امکان پیوند، قدرت بیان خویشتن و اعتماد متقابل. شادکامی ترکیبی از چهار مولفه ی احساس رضایت از زندگی، وجود امید به آینده، داشتن معنا و هدف، تجربه روابط معنادار با جامعه ایمن. شادی بدون پیوند و گفت و گو امکان ندارد. شادکامی یک امر تجویزی نیست. اما در مور چه باید کرد، می توان این موارد را مطرح کرد. بازسازی اعتماد اجتماعی، رسمیت بخشی به شادی در سیاست های فرهنگی، گشودن فضا برای گفت و گو های عمومی و توقیت نهادهای ارتباط ساز. ما شدیدا نیازمند توصیف مولفه های شادکامی ایرانی هستیم. کسانی که احساس تبعیض و نابرابری می کنند، ناشادترین ها هستند.

در ادامه، تقی آزاد ارمکی، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، اظهار داشت: در زمانه ای که با غم به دنیا می آییم، با غم زندگی می کنیم و با غم می میریم، نوشتن و گفتن از شادکامی، نویدبخش است. خوشبختانه مترجم این اثر، مترجم قدرتمندی است و این کتاب استادانه ترجمه شده است. در کتاب، حضور مترجم را نیز می بینید و جان دوم به کتاب داده است. این کتاب جمع بندی ندارد و متعهد نشده است که موضوع را پایان دهد که البته از نگاهی این چیز بدی هم نیست. این یک کتاب کلاسیک می تواند قلمداد شود. در کتاب های کلاسیک، مقدمه مؤخره را حکم نمی کند. این کتاب سوال را سوال تبدیل می کند/ هر فصل خودش یک بحث مستقل ساخته است. جامعه کتابخوان را به خواندن دقیق این کتاب دعوت می کنم.