به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "نقش سازمان های مردم نهاد در دفاع میهنی، موانع و بایسته ها" به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و خانه اندیشمندان علوم انسانی، روز چهارشنبه ۲۵ تیر ۱۴۰۴ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. اعظم ده صوفیانی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، سعیده صالح غفاری، مدیرعامل انجمن اوتیسم ایران، اظهار داشت: هفته بهزیستی را گرامی می داریم. بهزیستی یکی از مهم ترین شرکای سازمان های مردم نهاد در حوزه آسیب است. در زمان جنگ هر چقدر که به من گفتند از تهران برو بیرون، اما من نرفتم و فهمیدم ما چقدر این تهران پر ترافیک و شلوغ را دوست داریم. ما در زمان کرونا در انجمن زیرساخت هایی را ایجاد کردیم که در زمان بحران می تواند در تداوم خدمت رسانی کمک کند از جمله راه اندازی سامانه مشاوره تلفنی. خانه های امید انجمن اوتیسم، خدمات توانبخشی به کودکان زیر هفت سال ارائه می دهند. اولین کار یک سازمان مردم نهاد، تشکیل کمیته بحران است و ما این را از زمان کرونا تشکیل دادیم. از روز اول جنگ این کمیته ما فعال شد و مرتب اخبار مددجویانمان را در کل کشور رصد می کردیم. فرد اوتیسم بزرگ ترین مشکلش عدم تعادل و ارتباط است و این مشکلات در شرایط جنگی تشدید می شود.

در ادامه، مجتبی اصغری، مدیر پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، ابراز داشت: از اهمیت های حوزه رسانه و سازمان های مردم نهاد در جنگ اخیر، تقویت همبستگی اجتماعی و کمک به حفظ تمامیت ارضی و امیدبخشی به جامعه بود. اما ما یک تصویر واضح و روشن از فعالیت تشکل های مردم نهاد در رسانه ها ندیدیم. این دلایلی داشت. برخی از موسسات مردم نهاد کار نکردند یا فعالیتشان خیلی محدود و کم بود که مربوط به تاب آوری پایین آن سازمان بود. برخی ها کار کردند و کارهای خوبی هم کردند اما جامعه از آن ها خبری پیدا نکرد. عدم همکاری رسانه های جمعی هم مزید بر علت بود.

در ادامه، فیروزه صابر، مدیرعامل بنیاد توسعه و کارآفرینی زنان و جوانان، بیان داشت: سه کلید واژه اصلی این نشست، همبستگی اجتماعی، دفاع ملی و نقش سازمان های مردم نهاد است. همبستگی اجتماعی وقتی رخ می دهد که نسبت قدرت سیاسی و اجتماعی متوازن باشد. دفاع و امنیت ملی چهار مولفه ی حفظ جان مردم، حفظ تمامیت ارضی، حفظ سیستم های اقتصادی و سیاسی و حفظ استقلال کشور را شامل می شود. جامعه مدنی دو کار باید انجام دهد. یکی، افزایش تاب آوری و دیگری، موضوع زندگی علیه جنگ را گسترش دهد. مردم زندگی می خواهند. در حد توان باید از جنگ جلوگیری کنیم. جان مردم و نان مردم از همه جیز مهم تر است.

در ادامه، یوسف اصلانی، رئیس هیئت مدیره خیریه بهشت امام رضا(ع)، اظهار داشت: بزرگ ترین تشکلی که بعد از انقلاب، مردمی بود و کار بزرگی را انجام داد، تشکلی بود که جنگ را اداره کرد و اکثر مدیران و مسئولان فعلی در آن تشکل بوده اند. در آن موقع اعتماد متقابل بین مردم و دولت وجود داشت. اما الان حکومت به نهادهای مدنی اعتماد ندارد. باید این رویکرد عوض شود. ما نیازمند سیاستمداران اجتماعی هستیم که همبستگی ایجاد کنند. به نظرم باید پویش نه به جنگ را این طور اصلاح کرد که نه به جنگ، آری به دفاع ملی.

در ادامه، محمدحسن داوودی، مدیر مجموعه مدارس صبح رویش، ابراز داشت: سه رکن اصلی سرمایه اجتماعی، اعتماد، اجماع و مشارکت است. در مورد همبستگی، ما یک موضوع جدی سرمایه اجتماعی داریم که باید ببینیم در قبل از بحران چه وضعیتی داشته ایم. اجماع به معنی این است که توافق و هماهنگی نظرها را داشته باشیم. جنگ ها و بحران ها هر چقدر که مضرات زیادی دارند، ولی فرصت هایی در خود دارند که خیلی جدی است. این جنگ با تمام بدی ها و تلخی هایی که داشت شاید یک فرصت برای صلح داخلی با نگرش بر سرمایه اجتماعی باشد.

در ادامه، محمد الموتی، عضو شبکه تشکل های مردم نهاد محیط زیست، اظهار داشت: این جنگ تحمیلی دو فهم حداکثری در عرصه بین المللی و داخلی به ما داد. نشان داد اگر شما در اردوگاه قدرت های جهانی نباشید، تمام سازمان های بین المللی بی پایه هستند و نمی توانند به شما کمکی بکنند. هم چنین جنگ نشان داد که سرمایه اجتماعی ما پایه و بنیان تداوم حیات در این کشور است. ما شاهد بودیم که به سرعت برای بحث بین المللی در مجلس قانون تصویب شد اما اگر فهم دوم هم درک می کردیم، باید قانونی برای مشارکت اجتماعی تصویب می شد. نظام تدبیر دچار امتناع مشارک اجتماعی است.

در ادامه، فاطمه دانشور، مدیرعامل موسسه خیریه مهرآفرین، بیان داشت: من ۲۰ سال در در دل بحران های مختلف در کنار مردم ایستاده ام و خیلی چیزها را شاهد بوده ام. در دل بحران های مختلف، سازمان های مردم نهاد بدون دستور و بدون ادعا حضور داشتند. آن ها اولین کسانی هستند که بحران ها وارد و آخرین کسانی هستند که از بحران خارج می شوند. کار ما دفاع از کرامت انسان ها است. اما با کمال تاسف دولت اعتماد لازم را به ما ندارد. عامل محرک خیر، عشق بی نهایت است. ما می خواهیم باری از دوش کشورمان برداریم.

در ادامه، فاطمه بهرام آبادیان، مدیر خیریه پیام آوران همیاری، ابراز داشت: ما نیاز داریم که چنین نشست هایی را داشته باشیم. جا دارد از همه پرسنلم در زمان جنگ قدردانی کنم که پای مردم ماندند. در شرایط جنگ، سط بین المللی مهم است. ما از روز دوم جنگ برای دبیرکل سازمان ملل نامه نوشتیم و این ادامه پیدا کرد. ما کشور صلح طلبی هستیم و ولی باید کشور قدرتمندی هم باشیم. چون همه با هم همراه شدیم، صدای ما در جهان شنیده شد. ما به آموزش برای پیدا کردن زبان مشترک نیازمندیم. هر کسی که مانع مشارکت اجتماعی در شکور می شود، باید به آن شک کرد. پشتیبانی از سازمان های مردم نهاد باید در راس امور قرار بگیرد.

در ادامه، اشکان تقی پور، مدیرعامل موسسه خیریه نیک گامان جمشید، بیان داشت: ایران متکثر و البته واحد است. ایران تنها میراث مشترک همه ایرانیان است. این تنها میراث مشترک را دریابیم. دفاع یک امر جدی است. باید از مردم متشکل صحبت کرد. همه بعد از جنگ متوجه شدند که این تشکل های مردمی چطور پشت تمامیت ارضی کشور ایستاده اند.

در ادامه، سید محمد بطحایی، رئیس سازمان امور اجتماعی کشور، اظهار داشت: من برای شنیدن آمده بودم که مسائل را بشنوم و مسائلی که مربوط به سازمانم هست را پیگیری کنم. این ایام 12 روزه نشان داد پیمایش هایی که در مورد انسجام اجتماعی انجام می دادیم و حکایت از آن داشت که انسجام اجتماعی کاهش پیدا کرده است، باید باز تعریفی از مشارکت و انسجام اجتماعی داشته باشیم. ما انبوهی از موانع برای استفاده از تشکل های مردمی جلوی پایمان است. قوانین و مسیرهای سخت بروکراتیک، تشکلها را اذیت می کند. آگاهی جامعه و فرهنگ سازی در بحث NGOها پایین است. تعداد زیادی از مردم کشور با این ظرفیت آشنا نیستند. دستگاه های دولتی تعامل موثری با تشکلها ندارند حتی در جاهایی جلوی حرکت تشکل ها را می گیرند. اما در میان انبوهی از مسائل، به نظر می رسد باید دو کار را انجام داد. حداقل موانع اداری را تا جایی که می توانیم کاهش دهیم و یک شبکه و سامانه مشترکی بین تشکل ها تشکیل شود که اولا این تشکل ها ظرفیت های یکدیگر را خوب بشناسند و سپس مردم ظرفیت آن ها را بشناسند.

در ادامه، علیرضا رحیمی، معاون جوانان وزیر ورزش و جوانان، ابراز داشت: ما یک باز تعریفی از بحث دفاع میهنی داشته باشیم. دفاع ملی و میهنی ما فقط موشک ها و پهپادها نبود، بزرگ ترین ابزار دفاعی ما سرمایه اجتماعی و همبستگی ملی ما بود. چیزی که دشمن حساب نمی کرد، هوش اجتماعی و زمان شناسی ملت ایران بود. دشمن مخالف نظام نبود، در وهله اول مخالف ایران قوی است و این نکته کلیدی را مردم ما تشخیص دادند. ملت ایران با هوش اجتماعی سرشار، درست ترین مسیر تاریخ را انتخاب کرد. وقتی پای دشمن خارجی در میان باشد، همه ما متحد می شویم. باید از نقش بی بدیل جوانان هم صحبت کرد. در این اتفاقات دیدیم جوانانی که حتی قبلا اعتراض داشتند، از کشور دفاع کردند. باید توان خودمان را در جبهه دفاعی تقویت کنیم. ستون فقرات دفاع پایدار اجتماعی، سازمان های مردم نهاد ما هستند.

در پایان، علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس جمهور، بیان داشت: ما معتقد بودیم که باید در دل خود بحران بسیاری از مسائل را بررسی کرد چون ممکن است بعد به فراموشی سپرده شود. هدف اسرائیل، فروپاشی جامعه ایران، ایجاد هرج و مرج و کوچک کردن ایران بود. نقش نهادهای مدنی را به عنوان یک ابزار مهم در دفاع میهنی را باید در نظر گرفت. جنگ نقش ها را بازآفرینی می کند. حتی معیار سنجش های فردی هم هست. جنگ ضعف های ما را هم شنان می دهد. ما درس آموزه هایی بزرگی از این بحران گرفتیم. من دوست دارم به جای جنگ ۱۲ روزه، از دفاع ملی و میهنی استفاده کنم. باید نسبت حاکمیت با نهادهای مدنی بازآفرینی شود. این سازمان های مردم نهاد یک تقسیم کار مدنی کردند که می تواند دستمایه ای برای آینده کشور باشد. من از دیدن نهادهای مدنی، وجدان های جمعی احساس غرور زیادی بهم دست داد.