به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، نشست "بررسی و نقد کتاب عقلانیت قانون گذاری" به همت گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی و انجمن حقوق شناسی با همکاری موسسه مطالعاتی بشیریه، موسسه حقوقی سراداد و انتشارات نگاه معاصر، روز شنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۴ در موسسه مطالعاتی بشیریه برگزار شد. مسلم آقایی طوق، پژوهشگر حقوق عمومی، احمد مرکز مالمیری، پژوهشگر مطالعات قانون گذاری، حسن وکیلیان مترجم کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی سخنرانان این نشست بودند. کوثر انجلاسی دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی دبیری این نشست را برعهده داشت. خلاصه ای از گزارش این نشست در ادامه می آید.

در ابتدا، مسلم آقایی طوق، اظهار داشت: خدمت دکتر وکیلیان بابت کارهایی که در حوزه قانون گذاری انجام می دهند، تبریک عرض می کنم. این کتاب می خواهد وزنه دانش، عقل و شناخت را تقویت کند. ما در عرصه مفهوم قدرت، یک رویکرد هابزی و یک رویکرد ماکیاولی داریم. در جهان فعلی از رویکرد هابزی خارج شده ایم و رویکرد ماکیاولی حاکم است. این کتاب خواسته است از رویکرد سنتی هابزی فاصله بگیرد. ما در علم قانون شناسی ضعیف هستیم. کتاب چند نوع عقلانیت را مطرح کرده است. مورد اول، عقلانیت ارتباطی است که باید با فرایند قانون گذاری لینک پیدا کند. مورد دوم، عقلانیت زبانی است. قوانین باید شفاف باشند. اگر عقلانیت زبانی وجود نداشته باشد، نظام قانون گذاری دچار مشکل می شود. مورد سوم، عقلانیت حقوقی-سیستمی است و مورد بعدی، عقلانیت ابزاری است. مورد پنجم، عقلانیت ارزشی است. یک سری ارزش ها مانند عدالت باید در نظام حقوقی موجود باشد.

در ادامه، احمد مرکز مالمیری، ابراز داشت: در نظام دانشگاهی ترجمه کردن از ارج برخوردار نیست در حالی که ترجمه کردن کار بسیار سختی است. دکتر وکیلیان از معدود افرادی است که همچنان در این حوزه کار می کند. این متون فلسفی و فلسفه قانون گذاری اساسا متون دشوار فهمی هستند. این کتاب ویژگی خیلی خاصی دارد. این کتاب چند لایه است که یک لایه فلسفی و عمیق دارد که دشوار است و باید چند بار مطالعه شود اما یک لایه دیگری هم دارد که دانشجویان ارشد و دکتری می توانند از این کتاب استفاده کنند. یکی از مشکلات ما در ترجمه های فلسفه حقوق، وارد کردن یک سری مباحث است که در رابطه با جامعه ایران نمی شود از آن استفاده ای برد. ما در سالیان اخیر و از مجلس دهم به بعد با یک سری مشکلات روبرو هستیم. کیفیت قانون گذاری به شدت در حال افت بوده است. در قانون گذاری ما اساسا نهاد دولت غایب است.

در ادامه، حسن وکیلیان، بیان داشت: قانون گذاری پدیده جالبی است اما مورد توجه نیست. قانون گذاری پدیده ای است که قبل از تولد ما تا بعد از وفات ما دخالت می کند. قانون گذاری به خاطر عام بودنش عمل پیچیده ای است. تصمیم در یک جایی ممکن است چند نسل را درگیر کند. قانون گذاری ذاتا یک عمل سیاسی است اما گرچه سیاسی است ولی عمل دلبخواهی نیست. ما برداشت نه چندان درستی از دموکراسی داریم. نمایندگان خیال می کنند آن چه را دوست دارند می توانند به قانون تبدیل کنند. در این جا عقلانیت های مختلف مطرح می شود. نظام حقوقی باید یک کل منسجم باشد. کافی نیست که صرفا با عقلانیت ها آشنا شویم، باید در عمل نیز آن ها را به کار برد. امیدوارم روزی برسد که محصول کار مجلس، برای زندگی ما قابل اتکا باشد.